6 Μαΐου 2010

Ανωνυμία, διαδίκτυο και ελευθερία του λόγου (ena palio alla epikairo keimeno)

«Σταματήστε να πασπαλίζετε
τα σκατά με ζάχαρη άχνη.
Δεν γίνονται κουραμπιέδες»
Σύνθημα σε τοίχο

Τις τελευταίες εβδομάδες το θέμα που απασχόλησε την μπλογκοσφαίρα ήταν η διαγραφή τεσσάρων blogs από το συναθροιστή των κυπριακών μπλογκ. Μεγάλο μέρος της συζήτησης εστιάστηκε στο ζήτημα της ελευθερίας του λόγου. Κάνοντας χρήση του προνομιακού χώρου στην εφημερίδα, καταγράφω τις σκέψεις μου εδώ.
Τα τρία ζητήματα στον τίτλο του άρθρου έχουν ένα ευρύ, κοινό πεδίο συνύπαρξης. Ένα μπλογκ δίνει τη δυνατότητα στο διαχειριστή του να εκφράσει ιδέες και απόψεις, να μοιραστεί και να δεχθεί πληροφορίες. Η ανωνυμία έρχεται κατ΄ επιλογήν: κάποιος μπορεί να επιλέξει να γράφει ανώνυμα ως διαχειριστής ή να σχολιάζει ως αναγνώστης.
Εδώ βρίσκεται η ρίζα της πρώτης στρέβλωσης: το ζήτημα της ανωνυμίας γίνεται αντιληπτό ως δικαίωμα. Η ανωνυμία, ωστόσο, είναι εγγενές χαρακτηριστικό του διαδικτύου. Δεν είναι ούτε κατάκτηση (ποιου, πότε και πώς άλλωστε;), ούτε δικαίωμα (από πού αρύεται κάποιος το δικαίωμα;).
Η δεύτερη στρέβλωση είναι το ότι η ανωνυμία δεν είναι και τόσο ανώνυμη. Ο καθένας μας έχει μια ΙΡ διεύθυνση, που μας καθιστά ταυτοποιήσιμους. Για όσους ενδιαφέρονται ή ανησυχούν είναι, επίσης, κοινοποιήσιμη σε δικαστικές αιτήσεις και κλήσεις...
Η τρίτη στρέβλωση έχει να κάνει με τη συζήτηση γύρω από τη φύση του δικαιώματος της ελευθερίας έκφρασης. Οι περισσότεροι τείνουν να θεωρούν το δικαίωμα ως απόλυτο και ως μη επιδεχόμενο περιορισμών. Μια ανάγνωση οποιουδήποτε νομικού συγγράμματος πάνω στο θέμα θα έλυνε τις απορίες και τα στερεότυπα, που τόσο εύκολα παρεισφρέουν και αποπροσανατολίζουν τη συζήτηση. Ειδικά, αν κάποιος βάλει και λίγο γλάσο από Βολταίρο, τότε το στερεότυπο γίνεται και σπουδαιοφανές.
Η δολοφονία χαρακτήρων, η προσβολή της προσωπικότητας, οι συκοφαντίες, η υποκίνηση εθνοτικού μίσους δεν είναι ελευθερία έκφρασης: είναι αλητεία. Και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται. Αν η ρουφιανιά, η διαβολή και ο κατ΄ εντολήν οχετός στέκονται κάτω από την προστατευτική ομπρέλα της ελευθερίας του λόγου, τότε πολύ απλά κάποιο λάθος υπάρχει με το αξιακό μας σύστημα.
Η ελευθερία του λόγου στο διαδίκτυο δεν μπορεί να είναι διαφορετική από ό,τι είναι στις υπόλοιπες εκφάνσεις της ζωής μας. Διαφορετική προσέγγιση προσβάλλει την κοινή λογική και άρα δεν υπάρχει και λόγος να συζητάμε το θέμα. Όσο για το ζήτημα της εγκυρότητας και της αντικειμενικότητας που διεκδικούν κάποια «δημοσιογραφικοφανή» μπλογκ, ας μας επιτρέψουν τουλάχιστον αυτό: να μην θεωρούμε τους εαυτούς μας ηλίθιους.
Και μια τελευταία παρατήρηση: όλοι εμείς οι bloggers χρησιμοποιούμε τη δυνατότητα που μας δίνουν 2-3 μεγάλες εταιρίες για να «στήσουμε» το χώρο μας. Για το σκοπό αυτό έχουν ορίσει και όρους χρήσης: εκείνα τα μικρά μπλε γραμματάκια στο κάτω μέρος της ιστοσελίδας, που μόνο κάτι σπασικλάκια δικηγόροι όπως ο γράφων διαβάζουν. Εκεί είναι οι κύριοι κανόνες του παιχνιδιού. Όποιος θέλει να αναμασά τις κοινότοπες χαζομάρες περί φασισμού, φίμωσης και λοιπά μπανάλ πατριωτικά σκληρίσματα, ας βάλει το χέρι στην τσέπη του και ας ψάξει για δικό του hosting: δεν είναι ακριβό και τότε θα πέσουν και οι μάσκες.
Μέχρι τότε, ας ξεκαθαρίσουμε στο μυαλό μας την ελευθερία από την ασυδοσία. Δεν είναι καθόλου δύσκολο, μιας και δεν είναι όλα πνιγμένα στο σχετικισμό και στην άκρατη «λαγνεία του δικαιώματος».

5 σχόλια:

iordanou είπε...

Νικολα, συμφωνώ απόλυτα. Ιδού και οι δικές μου σκέψεις για το θέμα τις οποίες έγραψα αρχή του χρόνου: Για την ανωνυμία στο διαδίκτυο

kyriakos είπε...

Κάλά δηλαδή αυτοί ούτε τους νόμους του ίντερνετ δεν ήξεραν τελικά, Στο Εδαδ τι τους στείλαμε;

the Idiot Mouflon είπε...

Μόνο που τούτο τον σαματά θα τον εκμεταλευτούν οι Νομοθέτες οπαδοί του απόλυτου ελέγχου για να μας μπήξουν νομοθεσίες παρόμοιες με την τελευταία για τις διευρυμένες εξουσίες της Αστυνομίας σε θέματα υπό κάλυψη και παρακολούθησης...

Αν πίστευα ότι στις αναλύσεις από ΤιΒι που θα ακολουθήσουν θα επικρατήσει ο Ορθολογισμός... θα συμφωνούσα. Η προτροπή σε πράξεις βίας δεν είναι αστείο.

Θα επικρατήσει όμως ο λαϊκισμός για να περάσουν ότι θέλουν... και αυτό δεν μπορώ να το χειροκροτήσω.

Άθως Αγαπητός είπε...

Νικόλα, ότι έγραψες είναι απόλυτα σωστό.
Η απορία που έχω είναι κατά πόσον "εγκριτοι" νομικοί - πολιτικοί - δημοσιογράφοι, δεν γνωρίζουν το νόμο, και κυρίως, δε μπορούν να κάνουν μια τόσο απλή αλλά ουσιαστική σκέψη όπως τη δική σου;
Εγώ τους έστειλα ανοικτά μια επιστολή (http://athosagapitos.blogspot.com/2010/05/blog-post_10.html) στην οποία, βεβαίως, δεν απάντησαν ποτε

ars είπε...

prin ena mina peripou aniksa ena blog kai egrapsa genika ya ena petshop sto Kolossi pu eixe se mikro klouvi ena 'ksaderfo' tou anthropinou eidous, mia mikrh maimou, olh mera kleismenh ekei na kanei kyklous kai to vradu na koimatai me anamena ta fwta kai horis aera fresko. Aniksa lipon to blog kai simera to katevasa yati me apilisan. Den me apilisan omws mono proswpika alla egrapsan se forums opou grafw kai eimai gnwsth oti egw skotwsa tin maimou sto klouvi kai oti me exoun kataggeilei stin astinomia tis kyprou ya ekviasmo mesw internet. OPws katalavenete, yparxei eleutheria logou? Den eipa pio petshop ine, den ipa to onoma tou idioktiti aplws ti eida kai to xwrio opou vrisketai, tipote allo. ALloi anthropoi epiveveosan oti eidan to idio kai oti lupountai kai auto yauto to theama. Twra egw egina to mauro provato, ehoun anakalipsei ta forums pou drastiriopoiumai kai prospathoun na 'skotwsoun' tin proswpikotita mou, me emfanizoun oti skotwsa to zwo (to eksafanisan liges meres afotou aniksa to blog) kai lene oti tha erthei h astynomia na mpei spiti mou na parei ton ypologisth kai diafora tetoia prospthontas na me kanoun 'kakia'. Apesyra to blog kai den ksana-asxoloumai, den yparxei eleutheria otan kapoioi einai apofasismenoi na se 'skotwsoun' me fhmes kai oi admins den ta afairoun taxamou ya 'isorropia apopsewn'.