Η σιωπή των αμνών

Τα όσα συμβαίνουν τις τελευταίες μέρες στις Κεντρικές Φυλακές δεν μπορούν να αφήνουν αδιάφορο κανέναν πολίτη που ενδιαφέρεται στοιχειωδώς για τα βασικά ζητήματα της λειτουργίας μιας πολιτείας: λογοδοσία, κράτος δικαίου, προστασία της αξιοπρέπειας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αποτελεσματικοί μηχανισμοί για την αντιμετώπιση του εγκλήματος.

Παρακολουθώντας τις δημόσιες δηλώσεις επί του θέματος, αλλά και την απουσία τοποθετήσεων από άτομα που θα ανέμενε κανείς ότι θα έπρεπε να παρέμβουν, διαπιστώνω ότι και αυτή η κατάσταση έχει όλα τα στοιχεία μιας τυπικής τραγωδίας α λα κυπριακά. Κι αυτά δεν είναι άλλα από το ότι τα προβλήματα κρύφτηκαν κάτω από το χαλί για χρόνια, ότι οι φορείς των αξιωμάτων και των θεσμών δεν ενήργησαν παρά τις σαφείς προειδοποιήσεις από εξωτερικούς παρατηρητές και από ενδοκυπριακούς παράγοντες, ότι όταν έσκασε το κακό υπήρξαν θύματα και νεκροί και ότι η αναζήτηση ευθυνών έγινε με ρεβανσιστικό τρόπο και όχι για να διορθωθεί η κατάσταση. Αναλογιστείτε τα τουλάχιστον αντίστοιχης εμβέλειας θέματα: τουρκική εισβολή, φούσκα του χρηματιστηρίου, Μαρί, οικονομική κρίση. Φέρουν όλα τους τα ίδια χαρακτηριστικά, που οφείλονται σε μια ερασιτεχνική πολιτεία και σε μια κοινωνία που αρνείται πεισματικά να αλλάξει.

Το 2008 η Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων στην Ευρώπη επισκέφθηκε την Κύπρο και ετοίμασε μια έκθεση 74 σελίδων, η οποία εύκολα μπορεί να ανευρεθεί στο διαδίκτυο. Η έκθεση περιλαμβάνει σωρεία παρατηρήσεων και εισηγήσεων προς τις κυπριακές αρχές. Ανάμεσα σε άλλα αναφέρει: «Η αντιπροσωπεία έγινε δέκτης πολυάριθμων ισχυρισμών ανοχής, και μερικές φορές υποκίνησης, από το προσωπικό άσκησης βίας  μεταξύ των κρατουμένων, περιλαμβανομένης της πτέρυγας των ανηλίκων». Πιο πρόσφατα, η Ανεξάρτητη Αρχή Πρόληψης των Βασανιστηρίων, η οποία υπάγεται στο γραφείο της επιτρόπου Διοικήσεως, ανέφερε στην ετήσια έκθεσή της για το έτος 2012 τα εξής: «Από το περιεχόμενο των συνεντεύξεων, αναδύθηκε ένα μοτίβο συμπεριφοράς των κρατουμένων έναντι των συγκρατουμένων τους, για σεξουαλικά αδικήματα, που περιλαμβάνει σε αρκετές περιπτώσεις εκφοβισμούς, απειλές και ξυλοδαρμό, με την
ανοχή του προσωπικού των Φυλακών». Το προσωπικό μου συμπέρασμα είναι ότι οι αρμόδιες υπηρεσιακές και πολιτικές αρχές γνώριζαν για τα τελευταία πέντε τουλάχιστον χρόνια την κατάσταση στις φυλακές. Θα είχε ενδιαφέρον αν ο δημοσιογραφικός κόσμος ζητούσε από τους αρμόδιους υπηρεσιακούς λειτουργούς και τους πολιτικούς τους προϊσταμένους, δηλαδή τους δύο διευθυντές φυλακών και τους τρεις υπουργούς Δικαιοσύνης που είχαμε αυτή την περίοδο, να δηλώσουν τι γνώριζαν και τι έπραξαν για να διορθώσουν την κατάσταση. Σύνολο πέντε άτομα, δεν πρέπει να είναι δύσκολο.

Η αντίδραση στη δημόσια σφαίρα έλαβε τα συνήθη χαρακτηριστικά κομματικού ρεβανσισμού: από τη μια, οι μισοί ζητούν την παραίτηση του υπουργού Δικαιοσύνης, ενώ οι υπόλοιποι υπερασπίζονται την ανοχή υιοθετώντας τη λογική ότι παρέλαβαν καμένη γη. Η αντίδραση αυτή είναι ο ιδανικός τρόπος για να χαθεί κι αυτή η ευκαιρία για να καθαριστεί, επιτέλους, η κόπρος του Αυγείου. Όσο η συζήτηση θέτει ως αποκλειστικό ζήτημα την παραίτηση του αρμόδιου υπουργού, τόσο δεν θα συζητείται η αναμόρφωση του σωφρονιστικού συστήματος, ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η αντιμετώπιση με σύννομα μέσα της εγκληματικότητας εντός και εκτός των φυλακών. Πολύ βολικό για τα κομματικά ακροατήρια, πολύ ταπεινωτικό για όσους θυμούνται ακόμα ότι έχουμε νεκρούς και θύματα βιασμών.