Η μυρωδιά του 1979

Το 1979 ήταν μια χρονιά που τα είχε όλα. Στις αρχές του χρόνου, οι ΗΠΑ και η Κίνα εγκαθίδρυαν πλήρεις διπλωματικές σχέσεις. Λίγο αργότερα, το Βιετνάμ εισέβαλλε στην Καμποτία και έπαιρνε στο κατόπι τον Πολ Ποτ και τους ακόλουθούς του. Αφορμή οι μαζικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά ας μην ξεχνάμε τους εθνικούς ανταγωνισμούς και τις προηγούμενες αψιμαχίες, καμποτιανή υπαιτιότητι, στα σύνορα. Ένα τερατώδες καθεστώς είχε αρχίσει να βιώνει την αρχή του τέλους του.


Οι U2 έμπαιναν για πρώτη φορά σε στούντιο με σκοπό να ηχογραφήσουν ένα σινγκλ, την ώρα που οι Pink Floyd εξόπλιζαν την εφηβεία των γενιών που ακολούθησαν με το "The Wall". Το σύμπαν αποδίδει δικαιοσύνη στη δική του χρονομετρία: Ο Γιόζεφ Μένγκελε, ο άγγελος του θανάτου στο Άουσβιτς, πεθαίνει ξεχασμένος και αμετανόητος μακριά από την πατρίδα του. Ο διεφθαρμένος σάχης της Περσίας διαφεύγει κυνηγημένος στην Αίγυπτο και ο Χομεϊνί εγκαθιδρύει μια σκοτεινή θεοκρατία που κρατάει μέχρι σήμερα. Η ριζοσπαστικοποίηση και η θρησκευτική σεμνοτυφία παντρεύονται στο Ιράν και δημιουργούν μια εστία εντάσεων και ανελευθερίας που φτάνει μέχρι τις μέρες μας. Σε μια πιο ειρηνική στιγμή, ο Σαντάτ και ο Μπεγκίν υπογράφουν μια συμφωνία ειρήνης ανάμεσα στην Αίγυπτο και το Ισραήλ. Η αντιπολεμική ρητορική προλαβαίνει να αρθρώσει δύο τρεις λέξεις μέχρι που...


Μέχρι που η Τανζανία εισβάλει στην Ουγκάντα και ο διαβόητος Ιντί Αμίν φεύγει από τη χώρα. Λοξώς αριστερά: Venceremos! Οι Σαντινίστας ελέγχουν πλέον τη Νικαράγουα - ο αγώνας τους όμως δεν είχε τελειώσει, αφού οι εξ ΗΠΑ επιδοτούμενοι 'Κόντρας' διεξάγουν το βρώμικο πόλεμό τους. Η ευφυία και η απελπισία συναντώνται συμπτωματικά στην Ευρώπη. Δυο οικογένειες, απηυδισμένες από τις Ζωές των Άλλων, δραπετεύουν από την ανατολική Γερμανία με... αερόστατο! Η σημειολογία είναι υπέροχη: ο αέρας ελευθερίας είναι ταυτόχρονα σκοπός και μέσον διαφυγής.


Οι Σοβιετικοί μπουκάρουν στο Αφγανιστάν, νομίζοντας ότι πάνε για ένα πολεμικό ξεμούδιασμα - θα επιστρέψουν ταπεινωμένοι λίγο αργότερα στις βάσεις τους. Δυτικά της λύπης, ο Οδυσσέας Ελύτης λαμβάνει το Νόμπελ Λογοτεχνίας "για την καθάρια ματιά του στον αγώνα του μοντέρνου ανθρώπου για ελευθερία και δημιουργία". Το "Μονόγραμμα" του αναπνέει ήδη επτά χρόνια με τις ανάσες των εραστών του ελληνικού φωτός.


Αφορμή για όλα αυτά, η χρονική εγγύτητα με τη γενέθλια μέρα και η συνακόλουθη ματιά στο παρελθόν. Μας καθορίζει η εποχή που γεννιόμαστε, οι άνθρωποι που βρίσκονται στο δρόμο μας, τα πρώτα λόγια που μας απευθύνονται. Μερικοί, μάλιστα, ισχυρίζονται ότι οι πλανητικές συζυγίες είναι οι πραγματικές μας Μοίρες... Μ' αρέσει να πιστεύω ότι εκεί, στην τελευταία χρονιά των seventies, προλάβαμε να αναπνεύσουμε λίγο τη μυρωδιά μιας εποχής που φύραινε. Κι ίσως να κουβαλούμε λίγο από το δικό της κώδικα, μια παλαβιάρικη ανεμελιά και ποιητική διάθεση, που τη γνωρίσαμε μόνο μέσα από βιβλία και διηγήσεις. Ξέρω, δεν είμαστε όλοι οι ίδιοι - αυτό δεν σημαίνει, όμως ότι δεν μπορώ να σκέφτομαι και λίγο διαφορετικά για τα παιδιά του 1979...

Φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους

Αιδώς, Αργείοι!

Διαβάζω τις τελευταίες μέρες για τις αντιδράσεις του ΔΗΚΟ (ή των στελεχών του) σχετικά με την ακύρωση της άσκησης "Νικηφόρος". Η ορθότητα ή μη της απόφασης δεν θα με απασχολήσει εδώ, αφού άλλο είναι αυτό που επιθυμώ να αναδείξω με το σημερινό άρθρο. Πιστοί στην γνωστή (ψευδο-πατριδολαγνεία) και με το χιλιοπαιγμένο ηθικολογικό ρεπερτόριο, αρκετά μέλη του βάλλουν ευθέως κατά της απόφασης, αφήνοντας παράλληλα να σέρνεται από δίπλα και η αμφισβήτηση των αντιστάσεων και ικανοτήτων του Προέδρου και των πολιτικών δυνάμεων που τον στηρίζουν. Γνώριμο το έργο, το 'χουμε ξαναδεί. Με τις αυλές του Αρταξέρξη, τις μειωμένες αντιστάσεις και την περιρρέουσα...

Όταν τα λόγια και οι πράξεις στη ζωή του καθενός δεν συμπίπτουν, τότε εύλογα κρίνεται η ύπαρξη ασυνέπειας. Όταν αυτό συμβαίνει στην πολιτική, τότε τεκμαίρεται αμάχητα η ανακολουθία. Έτι χειρότερον, όταν το αντικείμενο συζήτησης είναι η αμυντική θωράκιση της πατρίδας μας: τότε είσαι πολύ απλά καραμπινάτος απατεώνας!Το ΔΗΚΟ ανεμίζει σημαίες και σημαίνει προσκλητήρια τη στιγμή που φέρει ακέραια την πολιτική ευθύνη για τις τασσικές αλχημείες στα οικονομικά της Άμυνας και τους πόρους της που διοχετεύονταν σε άλλους τομείς. Μας καλεί σε εθνική εγρήγορση η συμμορία των πρώτων ριψάσπιδων: πόσοι από τα ηγετικά στελέχη έχουν εκτελέσει τη στρατιωτική τους θητεία και πόσοι εμφανίζονται στις ασκήσεις και δεν επιλέγουν το δρόμο της απαλλαγής; Ακούω θούριους και πατριωτικά εμβατήρια από τα ίδια εκείνα άτομα που έως πρόσφατα μπάζωναν αντιαρματικά έργα για να προωθήσουν τα επιχειρηματικά τους σχέδια. Μας καλούν στα όπλα μερικές βδέλλες της εξουσίας που έχουν ήδη απαλλάξει τα δικά τους παιδιά από τη στρατιωτική θητεία. Σήμερα όλη αυτή η άθλια κουστωδία μάς κάνει τα μυαλά ροκφόρ με την ακατάσχετη επίκληση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη στιγμή που δεν έχει αναλάβει την ελάχιστη κοινή σε όλους εμάς υποχρέωση: να υπηρετήσει στο μέτρο των δυνατοτήτων της την πατρίδα. Είναι μια ακόμη απόδειξη ότι οι τύποι αυτοί δεν ορρωδούν προ ουδενός.

Προσβάλλουν βάναυσα τη νοημοσύνη μας θέλοντας να επιβάλουν ένα ομαδικό πολιτικό Αλτζχάιμερ! Πώς να συνδιαλεχθεί κάποιος με πολιτικούς όρους με όλους αυτούς τους Σικελούς όταν η μυρωδιά από τις βρωμιές δεν λέει να μας αφήσει; Πολλοί σπεύδουν να δώσουν συγχωροχάρτια και ευκαιρίες για μια νέα αρχή σε όλο αυτόν το συρφετό. Ακόμα κι αυτή η εφημερίδα, στο πολιτικό της ρεπορτάζ, επιχειρεί να τραβήξει μια διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε μια "πεφωτισμένη" και συνεπή (πλέον) πολιτική ηγεσία και τους υπόλοιπους γραφικούς. Λυπάμαι αλλά δεν πείθομαι όσο ακούω μεσοβέζικες τοποθετήσεις και ιδιοτελείς προσεγγίσεις κι όσο δεν επιχειρούν μια αυτοκάθαρση που θα στείλει πειστικά μηνύματα στην κοινωνία. Και δεν πιστεύω ότι αυτό θα συμβεί ποτέ, μιας και μέσα σε όλη αυτήν την ξεφτίλα έχουν καταφέρει ένα ειλικρινές επίτευγμα: να μας δείχνουν αυτό που πραγματικά είναι.

Ας μην βιάζονται, λοιπόν, να προβάρουν τις φουστανέλες. Η εποχή στην οποία παραπέμπουν είχε μότο της το σημερινό τίτλο....

Ψευτοδιάβολοι

In three words I can sum up everything
I've learned about life: it goes on.
Robert frost

«Είμαστε έτοιμοι να αποδεχθούμε για ανθρωπιστικούς λόγους ότι αριθμός Τούρκων εποίκων θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να παραμείνουν στην Κύπρο ως πολίτες βάσει της νέας κατάστασης πραγμάτων». Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την πιο πάνω τοποθέτηση; Ποιος νομίζετε ότι έχει προβεί στην πιο πάνω δήλωση;

Καθώς θα αναλογίζεστε την απάντηση σας θα προσέθετα και τη συνέχεια της, ώστε να ξεκαθαρίσει ακόμα περισσότερο το ζήτημα. «Εκείνο όμως που δεν είμαστε διατεθειμένοι να δεχτούμε όπως καλώς γνωρίζετε είναι ότι ο κάθε έποικος ξεχωριστά και στην πράξη όλοι οι έποικοι θα είχαν το δικαίωμα να παραμείνουν και τελικά να αποκτήσουν υπηκοότητα. Ούτε είμαστε έτοιμοι να προσυπογράψουμε νέες πρόνοιες που θα επέτρεπαν την εισροή νέων εποίκων στο μέλλον, οι οποίοι θα άλλαζαν περαιτέρω και θα διαστρέβλωναν τη δημογραφική ισορροπία στο νησί.»

Η τοποθέτηση αυτή έχει καταγραφεί στην επιστολή του πρώην Προέδρου κ. Τ. Παπαδόπουλου προς τον πρώην ΓΓ του ΟΗΕ στις 7 Ιουνίου 2004, με την οποία σχολίαζε την έκθεση των καλών υπηρεσιών του πρώτου στην Κύπρο. Η επιστολή μπορεί να διαβαστεί από κάθε ενδιαφερόμενο στην ιστοσελίδα του ΓΤΠ, η οποία είναι προσβάσιμη στην πιο κάτω διεύθυνση: (http://www.moi.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/All/80363318E238927BC2256EAE003AC5E8?OpenDocument). Η επιστολή αυτή θα μείνει στο μεγάλο αρχείο εγγράφων του Κυπριακού ως το μνημείο της νομικίστικης προσέγγισης του Κυπριακού αφού θυμίζει περισσότερο υπεράσπιση σε αγωγή παρά πολιτικό έγγραφο. Ωστόσο, ο σχολιασμός της δεν είναι ο σκοπός του σημερινού άρθρου.

Η ουσία της παράθεσης όμως αυτής της παραγράφου είναι ένα είδος απάντησης στην επιχειρηματολογία των υπερπατριωτών που υποστηρίζουν ότι η αποδοχή παραμονής εποίκων από την πλευρά μας αποτελεί διολίσθηση καταλογιστέα στον νυν Πρόεδρο Χριστόφια.

Ως προς την ουσία του θέματος, το διεθνές δίκαιο είναι υποστηρικτικό στην επιχειρηματολογία μας, καθώς απαγορεύει τις δημογραφικές αλλοιώσεις. Η πραγματικότητα, όμως μας ξεπερνά για άλλη μια φορά. Μπορεί να τεθεί σήμερα θέμα αποχώρησης όλων των εποίκων από την Κύπρο στην περίπτωση εξέυρεσης λύσης; Κι αν τεθεί, μπορεί να γίνει αποδεκτό και να υλοποιηθεί;

Θα μπορούσαμε να ελέγχουμε για ώρες τις στατιστικές και τους αριθμούς για την ροή εποίκων στην Κύπρο από το 1975 μέχρι σήμερα. Πολλοί από αυτούς απέκτησαν παιδιά κι ίσως ακόμα και αυτά να έχουν αποκτήσει δικά τους. Τα εγγόνια των εποίκων είναι ήδη μια απτή πραγματικότητα στα κατεχόμενα. Κι είναι για αυτό το λόγο που η παράγραφος της προαναφερόμενης επιστολής, που κωδικοποιεί κοινές θέσεις της πλειοψηφίας της πολιτικής ηγεσίας, είναι ένα παράδειγμα ρεαλιστικής αποδοχής και προσέγγισης του ζητήματος των εποίκων.

Τόσα ψέματα είπαμε, ας πούμε μια αλήθεια: Σε μια μελλοντική λύση, θα προβλέπεται η παραμονή εποίκων. Ενάντια στο διεθνές δίκαιο, ενάντια στο κοινό αίσθημα δικαίου. Είναι αυτός ένας σοβαρός λόγος να απορρίψουμε μια μελλοντική λύση; Ίσως, αλλά να μην ξεχνάμε ότι θα επιλέγουμε μια δεύτερη απόρριψη. Μάλλον τα λόγια του Frost είναι επίκαιρα…..

Ακυβέρνητες Πολιτείες

με αφορμή μια κουβέντα με τον Αδριανό

Λοιπόν, ποια είναι η προοπτική μας; Ποια είναι η προοπτική αυτής της κοινωνίας; Για ποιο λόγο οι θεσμοί, τα όργανα, η οικονομία, ο καθημερινός βίος; Γιατί οι εφημερίδες, οι αντιμαχίες, οι προϋπολογισμοί; Ποια είναι, επιτέλους, η κινητοποιός δύναμη αυτής της κοινωνίας;

Προσπαθώ εδώ και καιρό να ονοματίσω αυτό που με ενοχλεί περισσότερο με εμάς – αν μπορεί να θεωρηθεί ότι «εμείς» είμαστε ένα σώμα ενιαίο, με συλλογική βούληση και κοινά χαρακτηριστικά ή έστω με δυναμικές που δημιουργούν κάποια κοινή συνισταμένη. Μας λείπει το συλλογικό όραμα, το πρόσημο στην πορεία προς το μέλλον, ίσως ακόμα κι η πεποίθηση ότι μπορούμε να το διεκδικήσουμε και να το διαμορφώσουμε. Με πνίγει πολλές φορές η ιδέα ότι ενδεχομένως να έχουμε παραιτηθεί ακόμα και από αυτήν την ίδια την ιδέα της δυνατότητας ύπαρξης ενός, οποιουδήποτε έστω, μέλλοντος!

Η συντριπτική κυριαρχία του Κυπριακού στην κοινωνία μας έχει δημιουργήσει αυτή την μελαγχολική αίσθηση του τέλους της Ιστορίας, του τέλους της Πολιτικής, του τέλους του Διαλόγου. Είμαστε εγκλωβισμένοι σε μια άχρονη φούσκα της ιστορίας: ούτε μπρος ούτε πίσω. Τίποτα δεν μας εξεγείρει, τίποτα δεν μας ενθουσιάζει, τίποτα δεν μας προβληματίζει. Βήμα σημειωτόν στο χωροχρόνο. Πήξαμε στους καθωσπρεπισμούς, τις ιεραρχίες, τις επετειακές ομιλίες. Μπουχτίσαμε από τις αναχρονιστικές πρακτικές, τους αναμασημένους θούριους, τις ανέραστες μέρες. Η αναστοχαστική μας διάθεση εξαντλείται σε ασυνάρτητα κείμενα εις άπταιστην λυκαυγικήν που μετατρέπουν σε τραβεστί το «ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ». Μοιάζουμε όλο και περισσότερο με βαριεστημένα βαμπίρ...

Πολλές φορές πιάνω τον εαυτό μου να παίζει παιχνίδια με το διάβολο, με την ίδια μεταφυσική αμφισβήτηση λες και πρόκειται για την περί του Θεού αυταπάτη, ακόμα και για αυτή τη δυνατότητα να υπάρξει μια λύση, ενός αίσιου -υπό τις περιστάσεις- τέλους στη μακρά ιστορία του προβλήματός μας. Τα σύνορα της υπαρξιακής μου αγωνίας δεν φτάνουν στην Κερύνεια, σύντροφοι!

Στο βλαχομπαρόκ μας σκηνικό συμμετέχουν όλοι: τα πάσης φύσεως λαμόγια της εξουσίας, της οικονομίας, οι λογής-λογής παραγοντίσκοι του ποδοσφαίρου, ανερχόμενοι φοιτητοπατέρες, πρόθυμοι για όλα δικηγόροι, πολυθεσίτες αγωνιστές, επιδοτούμενοι ψευδοαγρότες, παραιτημένοι εκπαιδευτικοί, ψωνισμένες κάσhιες, εποχιακά «φρούτα» της TV, αργυρώνητοι διανοούμενοι, ικανοποιημένοι δημόσιοι υπάλληλοι, ψοφοδεή κομματόσκυλα, αλαφροϊσκιωτοι νεοσύλλεκτοι, κρατικοδίαιτοι δημοσιογράφοι, αγάμητες κυράτσες των γκαλερί.

Αλήθεια, ποιον κοροϊδεύουμε; Το ξέρω, το ξέρεις, το ξέρει, μα καμωνόμαστε πως δεν το ξέρουμε: Ο χορός των καταραμένων δεν έχει τελειωμό, σαν ατέλειωτη χαιρετούρα καλεσμένων σε γάμο, με πανομοιότυπα, σαρδόνια χαμόγελα. Πενηντάευρω, τόκκα, φαί – μάππα, κάφκα, αυτοκίνητο – κυνήγι, εκλογές, καπαρέ – κομμωτήριο, Μακαρίου, πιεμτάπλουγιου – ντιβέλοπερ, μέσον, Αγιάναπα – παπάδες, ΕΥΡΩ.ΚΟ, Ομονοιάκκα.... Τα τρίπτυχα της αξιακής μας κατρακύλας δεν έχουν τελειωμό.

Περίεργη εποχή, δίχως φώτα πορείας. Η ειρωνεία, καθώς τελειώνω το κείμενο: στο ραδιόφωνο παίζει Τρύπες. «Είναι μονόδρομος ο δρόμος που ΄χεις πάρει και δεν σε βλέπω να γυρίζεις πίσω».

Μιζέρια....