Μονότονα κυπριακά

Γιατί θυμούνταν που κι αυτοί ήσαν Έλληνες―
Ιταλιώται έναν καιρό κι αυτοί·
και τώρα πώς εξέπεσαν, πώς έγιναν,
να ζουν και να ομιλούν βαρβαρικά,
βγαλμένοι ―ω συμφορά!― απ' τον Ελληνισμό.

Κ.Π. Καβάφης, «Ποσειδωνιάται»

Δεν έλειψα πολύ, όμως για κάποιο λόγο ένιωθα ότι μεσολάβησε καιρός. Στη σκάλα του αεροπλάνου, με υποδέχονταν ένα πλάγιο φως, μαζί με τη μυρωδιά θάλασσας που ανακατευόταν γλυκά με αυτή της κηροζίνης. Λίγα βήματα πιο πέρα, στην αίθουσα παραλαβής των αποσκευών με έβρισκαν σαν σφαίρες οι λέξεις των ανθρώπων. Κατάλαβα ότι γυρνούσα σε μια Κύπρο που όσο εγώ άλλαζα, εκείνη παρέμενε πεισματικά κολλημένη στον παλιό κακό εαυτό της.

Μια ματιά στις εφημερίδες της ημέρας με έφερε αντιμέτωπο με το ιδιότυπο λεξιλόγιο, το οποίο δημιουργήθηκε στη διάρκεια δεκαετιών, για το Κυπριακό. Κι όμως, για να συνεννοηθούμε, χρειάζεται ακόμα να κάνουμε χίλιες παρεκβάσεις ρωτώντας: «Τι εννοείς με αυτό;». Αντιμέτωπο, επίσης, με τη σεξουαλική πείνα και τη διαστροφή των κατοίκων της νήσου, βγαλμένη από μεσαιωνικά συγγράμματα – oι παλιοί βισκόντηδες και ρηγάδες ήταν πλέον μυστήριοι γιατροί επιλήψιμων μεθόδων. Κι ακόμη, με το τυφλό οπαδιλίκι που συντηρεί και συντηρείται από την ατιμώρητη βία και που καθιστά σώβρακα και φανέλες μονοπωλιακά ζητήματα συζήτησης. Και με τα ψήγματα μιας ναρκισσιστικής ψευδοεστέτ μειοψηφίας που, μονόφθαλμη και μυωπική, περιφέρει τη μετριότητά της ανάμεσα στους ιθαγενείς. Τις μέρες εκείνες ένας πλημμελής μπάτσος έπαιρνε προαγωγή και δύο φιγούρες, που είχαν επειγόντως ανάγκη μιας επίσκεψης σε κομμωτήριο, πλακώνονταν δημοσίως για το φυσικό αέριο. Κι όμως, το 2011 έφερε μαζί του μύριες αλλαγές και φεύγοντας θα έχει παρασύρει μαζί του δικτάτορες, ερείπια, ανθρώπους, οικονομίες. Εκεί έξω ο κόσμος συγκλονιζόταν από το βόμβο των μηχανών της Ιστορίας, αλλά τίποτα από αυτά δεν φαινόταν να φτάνει εδώ – ούτε στα απόνερα της ιστορίας δεν μπορούμε να εγγράψουμε αξίωση.

Πάλευα να συντονίσω τα συναισθήματά μου και τις σκέψεις μου. Ένιωθα βαθιά δεμένος με αυτό το χώμα, με το χρώμα που ορίζει τον ορίζοντα. Με συγκινούσε, σαν να ’ταν άνθρωπος δικός, ο ήχος της διαλέκτου: χόρταινα πάντα τα διπλά σύμφωνα, τους συριστικούς της ήχους, τις μπασταρδεμένες της λέξεις. Όμως, ταυτόχρονα, ένα κύμα αποστροφής σηκωνόταν κάθε φορά που ερχόμουν αντιμέτωπος με την αμορφωσιά και την αγένεια που πλασάρονται αυτάρεσκα ως νόρμες συμπεριφοράς. Μια ιερή αγανάκτηση με θόλωνε, όσο δεχόμουν το βιασμό της λογικής, του αυτονόητου, της ομορφιάς.

Κι ύστερα, οι σκέψεις. Το θέμα δεν είναι να αποζητάς τη φυγή, την ηρωική έξοδο στην Εσπερία. Όσο κι αν η αυτοεκπλήρωση σε οδηγεί δυτικά, η ρίζα βρίσκει το δρόμο στα τυφλά για να γυρίσει. Γιατί, λοιπόν, δεν στεριώνει εδώ η αλληλεγγύη, η αίσθηση του μέτρου, η ευθύνη, η αγάπη για την ομορφιά; Πόσα βασίλεια εγωισμών χωράνε στο νησί μας; Ξέρω, η πλειοδοσία κριτικής από μόνη της δεν ωφελεί αλλά, διάολε, από κάπου πρέπει να ξεκινήσουμε.