Η δημοκρατία των τεμπέληδων

Η φυλάκιση προβεβλημένων στελεχών της Χρυσής Αυγής αποτέλεσε την αφορμή για να προταθεί η αντίστοιχη αντιμετώπιση των ομοϊδεατών τους στην Κύπρο. Η εισήγηση βασίζεται σε έναν απλοϊκό συλλογισμό: εφόσον το ΕΛΑΜ διακηρύττει την ιδεολογική του συγγένεια με τη Χρυσή Αυγή θα πρέπει να τύχει της ίδιας μεταχείρισης και να απαγορευτεί η λειτουργία του στην Κύπρο. Ο καθηγητής ποινικού δικαίου Ι. Μανωλεδάκης υπενθυμίζει το θεμελιώδες ότι: «το ποινικό δίκαιο στα φιλελεύθερα κράτη στηρίζεται στην πράξη και όχι στο φρόνημα του δράστη, το οποίο καθ’ αυτό, χωρίς την αποτύπωσή του σε συγκεκριμένη βλαπτική ή επικίνδυνη πράξη, δεν ενδιαφέρει». Ποιες μπορεί να είναι οι πράξεις αυτές; Διαβάζοντας τα αποτελέσματα της προκαταρκτικής εξέτασης του Αρείου Πάγου για τη δράση της Χρυσής Αυγής, βρίσκει κανείς τα εξής: ανθρωποκτονία από πρόθεση, ληστεία από κοινού, παραβάσεις σχετικά με εκρηκτικές ύλες, βαριά σκοπούμενη σωματική βλάβη, διακεκριμένη διατάραξη κοινής ειρήνης και σύσταση εγκληματικής οργάνωσης.

Επιστρέφοντας στα της Κύπρου, αναρωτιέμαι ποιες αντίστοιχης βαρύτητας πράξεις έχουν διαπραχθεί, από ποιους και σε ποια εγχώρια εγκληματική οργάνωση ανήκουν οι ύποπτοι. Όσο και αν το ΕΛΑΜ επιθυμεί να κλέψει λίγη από την άνοδο της δημοτικότητας της Χρυσής Αυγής και όσο και αν προσπαθεί να αντιγράψει τις μεθόδους και τον τρόπο της πολιτικής της παρουσίας, εξακολουθεί να παραμένει μια ερασιτεχνική καρικατούρα, χωρίς τέτοια δράση. Το πρόβλημα είναι άλλης φύσης και τάξης: οι υποστηρικτές του έχουν ανάγκη από μόρφωση, διαλεκτικότητα και αναθεώρηση του κώδικα αξιών τους.

Αυτό που επιχειρώ να πω εδώ είναι ότι η ποινικοποίηση της ύπαρξης και της λειτουργίας του ΕΛΑΜ είναι η απάντηση της δημοκρατίας των τεμπέληδων. Μιας δημοκρατίας που βαριέται να διαμαρτυρηθεί, που δεν κινητοποιεί τα πολιτικά της κόμματα για κοινή και συντονισμένη απάντηση στον εκφασισμό της κοινωνίας μας, που δεν αλλάζει την παιδεία της, που δεν αντιμετωπίζει τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που ευνοούν την ανάπτυξη ακροδεξιών φαινομένων, που παραχωρεί εντός της κοινωνίας αυτό που τόσο πολύ χρειάζεται ο ναζισμός: ζωτικό χώρο.

Η ποινική αντιμετώπιση του ΕΛΑΜ σήμερα, το μόνο που θα αποδείξει είναι ότι η δημοκρατία μας τελεί σε πανικό και αμηχανία, ότι δεν επιθυμεί να κατανοήσει τους λόγους που οδηγούν τους πολίτες αυτής της χώρας στην υποστήριξη του κόμματος αυτού, ότι η ελευθερία της άποψης αφορά το μεγαλύτερο, αλλά όχι το πλήρες, πλέγμα των πολιτικών θέσεων. Η δημοκρατία είναι μια δύσκολη άσκηση για τη συνέπεια θεωρίας και πράξης: οφείλει να παίζει με καθορισμένους κανόνες, που δημιουργούνται ή καταργούνται μέσα από σαφείς διαδικασίες, για να μπορεί να κερδίζει με πολιτικούς όρους τα μυαλά και τις καρδιές των ανθρώπων.

Δεν χωράει αμφιβολία ότι το ΕΛΑΜ είναι ένα κόμμα μισαλλοδοξίας, ακρότητας, ρατσισμού, ξενοφοβίας και άλλων χαρακτηριστικών που δεν σχετίζονται με τον αξιακό χάρτη της δημοκρατίας. Ωστόσο, είναι απόψεις που θα πρέπει να μπορούν να ακούγονται, όσο προκλητικές, ακραίες ή δυσάρεστες μπορεί να είναι για εμάς τους υπόλοιπους. Δεν το λέω εγώ – το λέει η αποκρυσταλλωμένη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η δημοκρατία μας έχει νόμιμους και ηθικά ανεπίληπτους τρόπους άμυνας απέναντι ακόμα και σε αυτούς που επιθυμούν την κατάλυσή της ή τη διατάραξη της λειτουργίας της. Το θέμα είναι να μην προσχωρήσουμε στις ίδιες μεθόδους που θα χρησιμοποιούνταν από όσους την αντιστρατεύονται. Γιατί τότε τι θα μας διαφοροποιεί από αυτούς;

Και κάτι τελευταίο, αν η δημοκρατία οδηγηθεί στη χρήση του ποινικού της οπλοστασίου έναντι αυτών των φαινομένων, τότε μάλλον σημαίνει ότι οι θεσμοί και οι πολιτικές της δεν δούλεψαν όπως θα έπρεπε, όταν έπρεπε. Η περίπτωση της Ελλάδας είναι επιβεβαιωτική της πιο πάνω υπόθεσης και φοβάμαι ότι η Κύπρος, ως ένα κακέκτυπό της, ακολουθεί τον ίδιο δρόμο. Το πρόβλημα, συνεπώς, δεν είναι η αποτυχία της δημοκρατίας, ως τρόπου πολιτειακής συγκρότησης, όπως ισχυρίζονται οι ακραίοι, αλλά η ενίσχυση, η θωράκιση και η βελτίωσή της. Επί τούτου, προτάσεις;