Από το περιθώριο στο συνεταιρισμό

Την περασμένη Τετάρτη βρεθήκαμε με φίλους, γνωστούς και όσους πολιτικούς συνοδοιπόρους έχουν απομείνει στην κατάμεστη δημοσιογραφική εστία για να παρουσιάσουμε το βιβλίο του Σώτου Κτωρή “Τουρκοκύπριοι – Από το περιθώριο στο συνεταιρισμό (1923-1960)”. Η ερευνητική εργασία του Σ. Κτωρή φέρνει τον αναγνώστη αντιμέτωπο με τα σημαντικά κενά που υπάρχουν στην ελληνόφωνη ιστοριογραφία επί του θέματος της πολιτικής συγκρότησης της τουρκοκυπριακής κοινότητας και τη δύσκολη πορεία της από το καθεστώς της μειονότητας σε αυτό του ισότιμου εταίρου στη νεοσύστατη δημοκρατία του 1960.

Η πρώτη εκδοτική απόπειρα του συγγραφέα είναι αξιέπαινη για πολλούς λόγους. Πρώτον, επειδή είναι μια έντιμη, επιστημονική και αναλυτική προσέγγιση επί του ιστορικού υποκειμένου της για την υπό εξέταση περίοδο. Σε αντίθεση με την πλειονότητα των πονημάτων  που υπάρχουν στο ίδιο πεδίο, ο Σ. Κτωρής δεν επιδιώκει τη δικαίωση προϋπαρχουσών απόψεων, απορρίπτει την στρατευμένη επιστήμη και μιλά με τεκμηρίωση και νηφαλιότητα για τη διαδικασία επιβίωσης και ανάδειξης της τουρκοκυπριακής κοινότητας σε ένα εξαιρετικά δύσκολο ιστορικό περιβάλλον. Δεύτερον, επειδή ο συγγραφέας επιτυγχάνει να αντικαταστήσει τις ιστορικές δοξασίες που κατατρύχουν τη σύγχρονη πολιτική ιστορία της Κύπρου με στέρεη γνώση και κριτική επαναθεώρηση των γεγονότων.

Ο πρώτος μύθος που κατακρημνίζει είναι αυτός που αφορά τον υποτιθέμενο ρόλο της ύπουλης Αλβιώνος έναντι του Ελληνισμού. Η αφήγηση αποκαλύπτει τον σκληρό κόσμο της ρεαλπολιτίκ, της πραγματιστικής και γι’ αυτό πολλές φορές κυνικής αντιμετώπισης των πολιτικών πραγμάτων. Ο δεύτερος είναι το ξεγύμνωμα της μικρονοϊκής αντίληψης και μυωπικής ματιάς της ελληνοκυπριακής πολιτικής ελίτ απέναντι στις διεργασίες που συντελούνταν εντός της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Και τρίτον, αποδομείται η πολιτικά βολική, αλλά ιστορικά ανυπόστατη σχέση του ΑΚΕΛ με την τουρκοκυπριακή κοινότητα. Διαβάζοντας τα ευρήματα της μελέτης, ο αναγνώστης βλέπει να ξεδιπλώνεται μπροστά του η κραυγαλέα αντίφαση στην οποία υπέπεσε το ΑΚΕΛ: από τη μια επεδίωξε να προσεταιριστεί τους τουρκοκύπριους, μέσα στο πνεύμα του κομμουνιστικού διεθνισμού της εποχής αλλά από την άλλη επέλεξε να προσεταιριστεί τη σκληρή δεξιά σε μια πλειοδοτική ρητορική για την Ένωση. Η ιστορική αναλογία είναι προφανής, μόνο που διερωτώμαι αν η διετία 2003-2004 παίχτηκε ως φάρσα ή ως τραγωδία.

Σε μια εποχή που γίνεται μια προσπάθεια να να κυριαρχήσουν στο χώρο της έρευνας οι ψευδοεπιστημονικές εκδόσεις και οι συρραφές υποκλαπέντων κειμένων, το συγγραφικό εγχείρημα του Σώτου Κτωρή υπενθυμίζει τις αρετές της κριτικής έρευνας και αξίζει της προσοχής μας. Θα βρει το δρόμο του το βιβλίο αυτό για τα τμήματα των ελληνόφωνων πανεπιστημίων, τη διπλωματική ακαδημία, τα κομματικά γραφεία και τα υπουργεία εξωτερικών, και προς όσους θέσει διακηρύττουν την πρόθεσή τους να βρεθεί μια λύση που θα διασφαλίζει την πολιτική και κοινωνική μας συμβίωση με τους Τουρκοκύπριους; Όπως συμβαίνει σε πολλά πράγματα στο Κυπριακό, ποτέ δεν μπορείς να γνωρίζεις, δικαιούσαι όμως να ελπίζεις πως κάτι τέτοιο θα συμβεί.