Αντιρρησίας

Πριν λίγες μέρες ένα ψευδοδικαστήριο του ψευδοκράτους επέβαλε μια ψευδοποινή φυλάκισης δέκα ολόκληρων αληθινών ημερών σε έναν Τουρκοκύπριο συμπατριώτη μας, ο οποίος αρνήθηκε, για λόγους συνείδησης, να υπηρετήσει την εφεδρική στρατιωτική του υπηρεσία. Ο Μουράτ Κανατλί είπε ένα απλό «όχι» στους καραβανάδες, τα στρατοδικεία και «τις φοβερές σημαίες των κρατών και τη διπλωματία», έχοντας επίγνωση του ρίσκου που λάμβανε. Κι ενώ θα περίμενε κανείς ότι η είδηση θα περνούσε στα ψιλά, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ανέδειξαν το θέμα και συνέβαλαν καθοριστικά, για άλλη μία φορά, στην κυκλοφορία της πληροφορίας, καθώς και εξαιρετικών ιδεών και κειμένων.

Η καταδίκη του Μουράτ είναι μια πρώτης τάξεως αφορμή για να ανοίξει και στην ελληνοκυπριακή κοινωνία το ζήτημα της εφεδρικής στρατιωτικής υπηρεσίας. Το υφιστάμενο νομικό καθεστώς που καθιερώνει και ρυθμίζει τις λεπτομέρειες της εφεδρικής στρατιωτικής υπηρεσίας πάσχει σε δύο τουλάχιστον ζητήματα, νομικά και λογικά. Το σημερινό καθεστώς επιτρέπει δύο ειδών εναλλακτικές υπηρεσίες: τη στρατιωτική (κατ’ ουσίαν την άοπλη υπηρεσία) και την κοινωνική (π.χ. υπηρεσία σε οργανισμό κοινής ωφελείας).

Για να μπορέσει κάποιος να διεκδικήσει να υπηρετήσει μία εκ των δύο, θα πρέπει πρώτα να έχει ήδη υπηρετήσει την κανονική του θητεία ως κληρωτός υπό την ιδιότητα του αντιρρησία συνείδησης. Εδώ εντοπίζεται ο πρώτος παραλογισμός του νομικού καθεστώτος, αφού γίνεται δεκτό ότι μόνο αν ως δεκαοκτάχρονος έχεις διαμορφώσει έναν πυρήνα απόψεων, ιδεολογικών πεποιθήσεων και ηθικής στάσης έναντι της στράτευσης δικαιούσαι να διεκδικήσεις αργότερα την εναλλακτική εφεδρική υπηρεσία. Τεκμαίρεται, δηλαδή, ότι όσοι υπηρέτησαν «κανονικά» τη στρατιωτική θητεία τους, δεν μπορούν να αναδιαμορφώσουν τις απόψεις τους και να διεκδικήσουν την εκπλήρωση εναλλακτικής εφεδρικής υπηρεσίας όταν θα κληθούν στα 30, 35 και 40 τους χρόνια. Άρα εισάγεται μια αδικαιολόγητη διάκριση ανάμεσα στις δύο κατηγορίες πολιτών.

Αυτή η παρατήρηση με φέρνει στη νομική ανεπάρκεια του νομικού πλαισίου που έγκειται σε δύο διακριτά ζητήματα. Το πρώτο είναι η δυσμενής διάκριση, η οποία μόλις αναφέρθηκε, έναντι όσων έχουν ήδη υπηρετήσει πλήρη ένοπλη στρατιωτική θητεία και στους οποίους ο νόμος δεν αναγνωρίζει το δικαίωμα σε εναλλακτική εφεδρική υπηρεσία, στρατιωτική ή κοινωνική. Το δεύτερο είναι η ανυπαρξία οποιασδήποτε αποτελεσματικής έννομης θεραπείας αυτής της διάκρισης.

Πέρα από τα νομικά, τα οποία μπορεί να είναι πολύ στεγνά ή τεχνικά για τους πολλούς, υπάρχει και το συνειδησιακό ζήτημα. Το οποίο μπορεί να συνοψιστεί ως η εναντίωση σε κάθε μορφή βίας, στην κατοχή ή στη χρήση κάθε είδους όπλου, σε κάθε μορφή «εκπαίδευσης» στη βία και στην ένοπλη σύγκρουση ως τρόπου δράσης για την επίλυση των προβλημάτων της ανθρωπότητας. Μα και το πιο βασικό: την απόρριψη της θέσης ότι η φιλοπατρία εξισώνεται με τον μιλιταρισμό και την εκπλήρωση υποχρεώσεων στρατιωτικής φύσης. Ο καθένας μας είναι πιο χρήσιμος ζωντανός και στη διάθεση της πατρίδας για την εκπλήρωση ενός πραγματικά ωφέλιμου σκοπού. Χρειάστηκε μόνο ένας για να ξανακοιταχθούμε στον καθρέφτη. Ο Μουράτ το μπόρεσε και μας έδειξε ότι μπορούμε κι εμείς.