Χρέος

 Ό,τι έχει απομείνει από τις παλιές καλές μέρες του ΕΔΑΔ είναι το κομμάτι της νομολογίας που αναφέρεται στους αγνοουμένους. Ακόμη και κουτσουρεμένη, μετά την τελεσιδικία στην υπόθεση Βαρνάβα, η υπόθεση των αγνοουμένων είναι το τελευταίο ζήτημα για το οποίο μπορούμε βάσιμα να ελπίζουμε σε κάτι.

Να θυμίσουμε ότι με βάση την υπόθεση Βαρνάβα, οι συγγενείς των αγνοουμένων που δεν έχουν προσφύγει μέχρι τα τέλη του 1990 στο ΕΔΑΔ μπορούν να έχουν ελπίδες επιτυχίας ενός τέτοιου εγχειρήματος μόνο αν μεσολαβήσει κάποιο ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός, όπως η ανακάλυψη και ταυτοποίηση οστών.

Σε μια απρόσμενη κίνηση της, η Τουρκία τις τελευταίες εβδομάδες ήρθε να αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού, κατά τρόπο ανάλογο με την περίπτωση της δημιουργίας και λειτουργίας της επιτροπής αποζημιώσεων. Όπως αναφέρει το καλά ενημερωμένο ρεπορτάζ του "Πολίτη", η «αστυνομία» του ψευδοκράτους κάλεσε πρόσφατα κάποιους συγγενείς αγνοουμένων να δώσουν καταθέσεις σε σχέση με την εξαφάνιση το 1974 του δικαστή Χ. Χατζηνικολάου. Κάτι κινείται στην απέναντι πλευρά και ελπίζω ότι αυτή θα είναι η αρχή για να βρεθεί η δικαίωση, όπως την αναμένουν οι οικείοι των αγνοουμένων.

Μερικές απαντήσεις ως προς τις ενστάσεις που διατυπώνονται δημόσια ειναι αναγκαίες. Η κατάθεση στην «ψευδοαστυνομία» δεν συνιστά αναγνώριση ή αναβάθμιση. Τα άτομα δεν αναγνωρίζουν κράτη. Τελεία και παύλα. Οι όποιες πράξεις και παραλείψεις των «αρχών» που λειτουργούν στα κατεχόμενα εξακολουθούν να αποτελούν ευθύνη της Τουρκίας. Το ΕΔΑΔ σε αυτήν απευθύνεται και μόνο αυτή θεωρεί υπεύθυνη. «Μα είναι δυνατόν να αναμενουμε ότι ο θύτης θα ενεργήσει καλόπιστα και αποτελεσματικά;», είναι η παραπειστική ερώτηση που ακούγεται συχνά. Για όσους διακινούν τέτοιες ανοησίες, ας το πούμε για άλλη μια φορά: το σύστημα προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στα πλαίσια που συζητούμε, εδράζεται στην προστασία και αποκατάσταση των δικαιωμάτων από το παραβιάζον κράτος. Η διεθνής ευθύνη συνεπάγεται και την υποχρέωση του να δημιουργήσει μηχανισμούς και να παράσχει θεραπείες εντός της δικαιοδοσίας του. Γι’ αυτό και η επιτροπή αποζημιώσεων παλαιότερα, καθώς και η διερεύνηση των υποθέσεων αγνοουμενων από την όποια «αρχή» στα κατεχόμενα είναι διαδικαστικό και ουσιαστικό στάδιο που πρέπει να εξαντληθεί, προτού χτυπήσουμε τα τύμπανα του πολέμου στο Στρασβούργο.

Πέρα από τα πιο πάνω όμως, παρατηρείται μια δυσκινησία στις αντιδράσεις της πλευράς μας. Οι δικηγόροι των πρσφεύγοντων στο ΕΔΑΔ έχουν αφεθεί να χειρίζονται τις υποθέσεις κατά την κρίση τους, γεγονός που ορισμένες φορές οδηγεί στην ντε φάκτο άσκηση πολιτικής από τους ιδίους εντός και εκτός συνόρων. Οι περιπτώσεις των νομικών που μπορούν συλλάβουν τις δυναμικές στο Στρασβούργο και στη διεθνή πολιτική μετριούνται στα δάκτυλα του ενός χεριού, ενώ η πλειοψηφία εξαντλείται στο ευγενές σπορ της εθνοπαραφροσύνης στους 99,3FM. Μέσα στο χαμό κανείς δεν θυμάται ότι η αντιπροσωπεία μας στο Στρασβούργο είναι....τριμελής (υπάρχει άραγε κάποιος νομικός;), η Νομική Υπηρεσία στην Κύπρο έχει αδιευκρίνηστες προθέσεις και στο Προεδρικό το θέμα μάλλον έχει πέσει στη μεγάλη μαύρη τρύπα που ονομάζεται «συνομιλίες».

Για χρόνια, το πάρτυ πατριωτισμού και μπίζνας πάνω στην πλάτη των οικογενειών των αγνοουμένων κράτησε γερά. Τώρα, μάλλον περάσαμε στην εποχή της αδιαφορίας και της άγνοιας για το διακύβευμα. Χρωστάμε κάτι παραπάνω σε αυτούς τους ανθρώπους από ένα κασελάκι με οστά. Ελπίζω να ακούει κάποιος...