Εκσυγχρονισμός

Το εγχείρημα του εκσυγχρονισμού στην Ελλάδα αποτελεί πια μια μακρινή ανάμνηση, που διεκδικεί μάλλον την καταχώρισή του στα βιβλία της ιστορίας παρά την επάνοδό του στο πολιτικό προσκήνιο. Με την άνοδο της Νέας Δημοκρατίας στην εξουσία όσοι το εκπροσώπησαν και ό,τι εκπροσώπησε πήρε ένα τέλος. Αν το δημόσιο αίσθημα μπορούσε να διερμηνευθεί, τότε μάλλον δικαίως έφτασε εκεί που έφτασε, αφού σημαδεύτηκε από άτομα που κινούμενα στο παρασκήνιο άφησαν μια δυσάρεστη αίσθηση στα δημόσια πράγματα.

Στα επιτεύγματά του ωστόσο πιστώνεται η ένταξη της Ελλάδας στο ευρώ, η επιτυχής διοργάνωση των Ολυμπιακών (με δυσανάλογο οικονομικό κόστος, ωστόσο), η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ μέσα από τη στρατηγική του Ελσίνκι. Για μια περίοδο, έδειχνε να πείθει ότι η πολιτική θα μπορούσε να ασκείται και με διαφορετικό τρόπο κι ίσως το ρωμαίικο να μην ήταν καταδικασμένο να επιβεβαιώνει το μεσογειακό στερεότυπο. Όπως και αν τοποθετείται κανείς απέναντι στον εκσυγχρονισμό, έδειξε ότι σε δεδομένες συγκυρίες, ένα κομμάτι της μεσαίας αστικής τάξης μπορεί να τραβήξει κουπί για τη χώρα με αίτημα την πολιτική αναδιάρθρωση, τον εκμοντερνισμό των δομών του κράτους και την κοινωνική πρόοδο και ευημερία, με ρεαλιστικό τρόπο και σαφές σχέδιο.

Η τελευταία παρατήρηση με φέρνει στο κυπριακό πολιτικό σκηνικό, όπου το παιχνίδι τους τελευταίους μήνες παίζεται με τους παλιούς καλούς όρους. Η υποψηφιότητα Αναστασιάδη ανάγκασε τα μέρη του κομματικού συστήματος να κινηθούν για να βρει το καθένα τη θέση του. Αν και έχουμε ακόμα πολύ δρόμο μέχρι τον Φεβρουάριο του 2013, μπορεί να διακρίνει κανείς ότι η ενέργεια και ο χρόνος όλων θα αναλωθούν στα πρόσωπα που θα διεκδικήσουν την προεδρία της Δημοκρατίας. Το πολιτειακό μας σύστημα ευνοεί τέτοιες στρεβλώσεις σε βαθμό που οι προγραμματικές θέσεις των υποψηφίων μπαίνουν συχνά σε δεύτερη μοίρα.

Όμως πέρα από την πολιτική μηχανική του συστήματος, λείπει και η απαίτηση για εκσυγχρονισμό, όχι απαραίτητα του ίδιου περιεχομένου όπως στην Ελλάδα του 1996-2003. Παρά τις αναλύσεις και γνώμες που ακούγονται σε παρέες και κλειστούς κύκλους, η μεσαία τάξη, ως δυνητικός φορέας ενός τέτοιου αιτήματος, παραμένει αδρανής και άφωνη, συναινώντας στους γνωστούς όρους του παιχνιδιού. Η ανησυχία της μοιάζει να εξαντλείται στη διασφάλιση της θέσης της με την ενδεχόμενη αλλαγή διακυβέρνησης – μια ανησυχία που φαίνεται να ενισχύει τον δεδομένο φόβο που προκαλεί η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών.

Άρα, πού βρισκόμαστε; Καλά νέα δεν υπάρχουν, αφού κυριαρχεί το ένστικτο της αυτοσυντήρησης τόσο στους πολιτικούς σχηματισμούς, όσο και μέσα στις κοινωνικές ομάδες. Θα μπορούσε να ευχηθεί κανείς να υπήρχε ένας ικανός αριθμός ανθρώπων που να έβλεπαν την ανάγκη συγκρότησης ενός κινήματος για τη «φυγή προς τα εμπρός» ως αναγκαία συνθήκη για την αλλαγή του τρόπου λειτουργίας του πολιτικού συστήματος και της κρατικής λειτουργίας. Όσο όμως βαλτώνουμε στα απόνερα της κομματικής μανούρας και των προσωπικών φιλοδοξιών, δύσκολα θα ακούσουμε κάτι νέο.