26 Απριλίου 2009

Πάσχα σημαίνει διάβαση

Πάει κι ετούτη η γιορτή. Κάποια στιγμή σταματάς να μετράς τις χαρακιές του χρόνου κι αρχίζεις να αντιλαμβάνεσαι περισσότερο τα όσα λέγονται στην εκκλησία. Κάπου εκεί καταλαβαίνεις ότι μάλλον έχεις μεγαλώσει. Τα ρούχα σου προδίδουν μια επίκτητη σοβαρότητα και η διάθεση σου δεν υποπίπτει ταχέως στη βαριεστημάρα. Στην εκκλησία του Αγίου Ιακώβου του αδελφόθεου (να μια από τις παραξενιές της πίστης μας) στη Φλωρεντία, των Ελλήνων οι κοινότητες σμίγουν για δύο ώρες. Παρατηρώ την εκκλησία με το δυτικότροπο διάκοσμό της, την έλλειψη τέμπλου, τα καθίσματα αίθουσας αναμονής ιατρείου. Πιο παράταιρο σκηνικό δεν θα μπορούσα να σκαρφιστώ.


Από κοντά και τα συνήθη κακά του ρωμαιϊκου – ψίθυροι, ανούσιες κουβέντες, μάνες που κοιτάνε βλοσυρά τα υπερκινητικά βλαστάρια τους, ο επίτροπος της εκκλησίας που παραγοντίζεται, προσηλωμένες θεούσες. Στις δώδεκα παρά βγαίνουμε έξω για να κάνουμε ανάσταση. Μοιάζουμε μ’ ένα αλλόκοτο λεφούσι που καταλαμβάνει το στενό για λίγη ώρα. Βρισκόμαστε στη θρησκευτική δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου, μας ενημερώνει ο νεαρός ιερέας, με ελληνικά που γλιστράνε εύκολα σε σολοικισμούς και λάθη. «Ο Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίος, ελέω Θεού...». Ας είναι.


Στο «Χριστός Ανέστη» ξεχνάω την ελλειπή θρησκευτική μου κατήχηση και την κατάτι πιο ενημερωμένη αθεϊα μου και ψέλνω τρις και ψυχωμένα, μαζί με τους υπόλοιπους «θανάτω θάνατον πατήσας», σε μια συναλληλία που νιώθω σπάνια τα τελευταία χρόνια. Τα φιλιά της αγάπης δίνονται αφειδώλευτα, μάτια που λαμπυρίζουν κάτω από τα κίτρινα φώτα και τα χαμόγελα αψηφούν το συννεφιασμένο ουρανό της Τοσκάνης. Με τη νοερή σκηνοθετική μου δεινότητα, η κάμερα απομακρύνεται κάθετα και προς τα πάνω, καθώς απομένω μόνος στη μέση του αλληλοασπαζόμενου πλήθους ακίνητος και σιωπηλός, με τη σκέψη μου να γίνεται δρόμωνας για άλλα μέρη. Αυτή την ώρα, επιστρέφω μετά από αιώνες από την εσωτερική μου εξορία και βλέπω τον εαυτό μου να είναι ικανός για την αγάπη και τη συγχώρεση – να δώσει και να πάρει. «Ου τοι συνέχθην, αλλά συμφιλείν έφην», η Αντιγόνη αιώνες τώρα κραυγάζει την προοικονομία της: δεν γεννήθηκα για να μισώ, αλλά για να αγαπώ. Θέλω να κρατήσω αυτή την αίσθηση ανά(σ)τασης όσο μπορώ.



Φεύγω με γοργό βήμα. Δυο τετράγωνα πιο κάτω, κοριτσόπουλα από την Αμερική, με τις κλασσικές μεσοδυτικές τους φάτσες και τα πλαδαρά τους κορμιά στριμώχνονται σε μπαρ της κακιάς ώρας, νομίζοντας ότι ζουν το ευρωπαϊκό τους όνειρο: ελεύθερη πρόσβαση στο αλκοόλ και μια προσδοκία to get laid. Στρίβοντας στο τελευταίο στενό πριν το σπίτι, μια παρέα κάνει κύκλο. Καθώς τους προσπερνώ, ρίχνω μια κλεφτή ματιά στα ναρκωτικά που ανταλλάζουν και την ίδια στιγμή ένα χαμογελαστό ζευγάρι περνά αμέριμνο με το ποδήλατο του ξυστά. Θάνατος και ζωή αξεδιάλυτα μαζί.



Νιώθω ευγνώμων που το κινητό μου δεν κατακλύζεται από μηνύματα με προκάτ ευχές. Πριν το τέλος της σκέψης μου, η δόνησή του με διαψεύδει. «Πάσχα σημαίνει διάβαση», διαβάζω. Όντως – αρκεί να ξέρεις το όνομα της γης που θες να φτάσεις.

18 Απριλίου 2009

Ενός λεπτού μαζί

"Κι όταν πεθάνουμε να μας θάψετε κοντά κοντά
για να μην τρέχουμε μέσα στη νύχτα
να συναντηθούμε"

Τ. Λειβαδίτη, Έρωτας


Ο σημερινός μου τίτλος είναι κλεμμένος από μια ποιητική συλλογή της Κικής Δημουλά. Ο τίτλος στέκεται σε παράταιρη αισιοδοξία, έτσι όπως εγώ τον διαβάζω, με το χαρακτήρα της τέχνης της. Αλλά αυτό είναι ένα ενδιαφέρον θέμα για μια άλλη περίσταση. Και το θέμα του σημερινού άρθρου είναι κλεμμένο από την επικαιρότητα της εβδομάδας. Το παραδέχομαι χωρίς αιδώ, ακόμα και σε αυτούς που τα καλά τους λόγια με κάνουν να ορρωδώ, μιας και δεν διεκδικώ καμιά παρθενογένεση για όσα (κατα)γράφω. Αφορά την εκτέλεση ενός νεαρού ζευγαριού στο Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν σε μια περιοχή μακριά από οποιοδήποτε έλεγχο της κυβέρνησης της χώρας. Η κοπέλα 19, ο άντρας 21. Το αμάρτημά τους; Ότι είχαν ερωτευτεί και το είχαν σκάσει από το σπίτι τους με σκοπό να πάνε στο Ιράν.

Οι νόμοι των ανθρώπων, όμως, ήταν πάλι σκληροί. Τόσο όσο και οι ίδιοι οι άνθρωποι. Η απόδραση που επιχείρησαν, έξω από το χώρο και τις ασφυκτικές νόρμες, τα έθιμα που ορίζουν την τιμή και το ορθό, έπρεπε να τιμωρηθεί. Το νεαρό ζευγάρι εντοπίστηκε από τους συγχωριανούς του και οδηγήθηκε πίσω στο χωριό, όπου με συνοπτικές διαδικασίες καταδικάστηκε σε θάνατο. Λίγες σφαίρες από τα καλάσνικοφ των παραστρατιωτικών ομάδων ήταν αρκετές...

Αναλογίζομαι τα δυο νεαρά παιδιά, την αγωνία τους να ξεφύγουν, τις παραδόσεις και τους όρους που αψήφησαν, τον έρωτά τους που στάθηκε για ένα λεπτό βουβός και αφελής μπροστά στο απόσπασμα. Η τελευταία τους στιγμή μαζί. Και η ελπίδα τους, η ομορφιά αυτού που θέλησαν στέκεται σε πλήρη δυσαρμονία με τους κενόδοξους καιρούς μας και τη λατρεία της ασημαντότητας που μας καταπνίγει σαν χειμαρρώδης βόθρος.

Την επόμενη φορά που θα πιάσετε το χέρι του συντρόφου σας, που ο χρόνος θα σας χαριστεί χωρίς κόπο ή αντάλλαγμα, με τρόπο που για σας θα φαίνεται αυτονόητος κι ίσως λίγο τριμμένος στην καθημερινότητα, που ένα φιλί ή μια καλημέρα θα προστεθεί αθροιστικά σε τόσες άλλες, θυμηθείτε τους αθώους σαν αγαπημένους αυτού του κόσμου. Που πεθαίνουν άγνωστοι, αδικαίωτοι και κυνηγημένοι. Το μόνο που τους δόθηκε είναι αυτό: ενός λεπτού μαζί.

12 Απριλίου 2009

Αυτή είναι η Κύπρος(;)

"κι έβγαλεν την μαχαίραν του και κόβγει
τα λυμπά του με τον αυλόν και του είπε:
Για τούτα έδωκες θάνατον!" Αυτό το τέλος όρισε για το ρήγα Πιέρ ο δαίμων της πορνείας."

Ο δαίμων της πορνείας
Γ. Σεφέρη


Στις 27/6/2008 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) κοινοποίησε στην κυβέρνησή μας την προσφυγή του κ. Nikolay Mikhaylovich Rantsev. Ο κ. Rantsev είναι Ρώσος πολίτης και ξεκίνησε τη νομική μάχη ενώπιον του ΕΔΑΔ σχετικά με το θάνατο της κόρης του Oxana Rantseva στην Κύπρο το 2001. Η Oxana ήταν τότε 21 χρονών.
Με την προσφυγή του ισχυρίζεται ότι υπήρξαν τέσερις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων της κόρης του: το δικαίωμα στη ζωή, της απαγορευσης αναγκαστικής εργασίας, της πρόσβασης σε δικαστήριο και του δικαιώματος πραγματικής προσφυγής ενώπιον εθνικής αρχής.


Όπως προκύπτει από τα γεγονότα, η πικρή ιστορία της Oxana έχει ως εξής: έφτασε στην Κύπρο το 2001 με τη μεσολάβηση ενός "καλλιτεχνικού πράκτορα" και εργάστηκε σε ένα "καμπαρέ". Διέμενε σε ένα σπίτι μαζί με άλλες κοπέλες που δούλευαν μαζί της. Οι συνθήκες εργασίας και το περιβάλλον ήταν τόσο άθλια που εγκατέλειψε το σπίτι και την εργασία της σε έξι μόλις μέρες. Ο εργοδότης της την εντόπισε και την κατήγγειλε στην αστυνομία, η οποία τη συνέλαβε για παραβίαση του περί μεταναστεύσεως νόμου. Αφού παρέμεινε υπό κράτηση για μερικές ώρες, η αστυνομία ειδοποίησε τον....εργοδότη της να την παραλάβει. Έτσι κι έγινε. Η Oxana οδηγήθηκε στο διαμέρισμα κάποιου φιλικού στον εργοδότη προσώπου και μια ώρα μετά την παραλαβή της βρέθηκε νεκρή μετά από πτώση της από το μπαλκόνι. Οι νεκροψίες που διενεργήθηκαν από τις ρωσικές και κυπριακές αρχές κατέληξαν σε διαφορετικά συμπεράσματα, με την πρώτη να καταλήγει ότι οι πληγές, οι μώλωπες και άλλες κακώσεις που βρέθηκαν στο σώμα της Oxana είχαν μετά βεβαιότητας συμβεί πριν το θάνατό της.


Η ιστορία της Oxana είναι, κατά την περιορισμένη μου γνώση, η πρώτη αυτού του είδους που φτάνει στο ΕΔΑΔ. Είναι, ωστόσο, μια περίπτωση που φαίνεται να συμπυκνώνει όλο τον οχετό που κυλάει στο νησί μας: σωματεμπορία, άσκηση βίας εναντίον γυναικών, εργασιακό περιβάλλον που ισοδυναμεί με σύγχρονη σκλαβιά, συντριβή της αξιοπρέπειας, διαφθορά στο αστυνομικό σώμα, διαπλοκή κρατικών παραγόντων με διάφορα "μπουμπούκια" της νύκτας, καθεστώς ατιμωρησίας για όλους. Η Κύπρος φιγουράρει συχνά σε εκθέσεις διεθνών οργανισμών, όπως του Συμβουλίου της Ευρώπης, που αναφέρονται στο ζήτημα της σωματεμπορίας. Πολλές από αυτές καταγράφουν τη δυσαναλογία των αριθμών των γυναικών στα καμπαρέ με αυτόν του ολικού πληθυσμού και στιγματίζουν τις συνθήκες εργασίας τους. Σημειολογικά αναφέρω ότι είμαστε το μόνο ευρωπαϊκό κράτος που ακριβώς απέναντι από το δημαρχείο της πρωτεύουσας του υπάρχουν τρία καμπαρέ! Και το μόνο που υπουργός Δικαοσύνης του έχει πει ότι το όνειρο τού 45% των γυναικών της Ανατολικής Ευρώπης είναι να γίνουν πόρνες!


Αυτή η κατάσταση είναι ένα όνειδος. Αποτελεί προσβολή για τη συνείδηση κάθε ανθρώπου. Θάνατοι, όπως αυτός της Oxana, είναι μια μελανή κηλίδα που απλώνεται καθημερινά πάνω στην κοινωνία μας και αποκαλύπτει μια βαθιά άρρωστη και διεστραμμένη διάσταση της. Και γι' αυτό πρέπει να δώσουμε ένα τέλος.

Για όσους δεν ξερουν να λεν: "Καλημερα!"

5 Απριλίου 2009

Του Άγνωστου Πολίτη

"Έστω. Aνάπηρος, δείξε τα χέρια σου.
Kρίνε για να κριθείς"
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Μ. Αναγνωστάκης

Είναι φορές που σε χώρες με δημοκρατικό πολίτευμα σαν το δικό μας, οι θεσμοί μπλοκάρουν και μέσα από τις μικρές χαραμάδες ξεπετάγονται αδικίες και προσβολές στη λογική μας. Σαν και αυτή που για μέρες τώρα πλανιέται πάνω από το νησί μας.
Είναι ακόμα πιο σπάνιο, ένα άτομο, ένας ανυποψίαστος "απλός" και "μέσος" πολίτης, χωρίς καμιά θεσμική ιδιότητα, χωρίς καμιά προσδοκία, χωρίς εξασφαλισμένη προστασία να μπορεί να δώσει λύση και να αλλάξει τη ροή των πραγμάτων. Είναι μεγάλη η συγκυρία να βρεθείς στην ώρα του εγκλήματος.


Άγνωστε πολίτη, εσύ μπορείς να σπάσεις αυτό το απόστημα και να απελευθερώσεις τους τόσους αγανακτισμένους συμπολίτες σου από την οργή και το αίσθημα αδικίας. Βγες μπροστά, πες μας το όνομά σου και δείξε μας το πρόσωπό σου. Πες την αλήθεια για όσα έγιναν μπροστά στα μάτια σου. Ξέρω, ο φόβος είναι ένας σκύλος φερμένος απ΄ την κόλαση, ικανός να ακινητοποιήσει και τις πιο αγέρωχες καρδιές. Κατανοώ την ανησυχία σου για την προσωπική σου ασφάλεια και την ασφάλεια των αγαπημένων σου προσώπων. Για το μέλλον σου στη δουλειά σου, στον κοινωνικό σου περίγυρο. Μπορώ ακόμα και να σκεφτώ ότι ο θαυμασμός και τα "εύγε" των συμπολιτών μας θα σου φανούν παράταιρα και ανυπόφορα. Θα ξεχωρίζεις όπου κι αν πας και τα δάκτυλα θα δείχνουν εσένα για πολύ καιρό. Είναι βαρύ το φορτίο.


Τι περνούσε από το μυαλό σου εκείνο το βράδυ που κινηματογραφούσες τις βάναυσες σκηνές; Τι σε παρακίνησε να αρπάξεις την κάμερά σου και να καταγράφεις για σχεδόν μια ώρα τα βασανιστήρια; Τι πίστευες ότι θα έκανες με την ταινία; Βρήκες το θάρρος να πας στο Γενικό Εισαγγελέα με την ταινία, μα θέλησες να διαφυλάξεις την ανωνυμία σου. Να, όμως, που τώρα τίποτα από όσα έκανες δεν είναι αρκετό. Η ταινία σου θεωρείται ως μη υπάρχουσα. Κι ό,τι κι αν σκέφτηκες εκείνο το βράδυ, υποθέτω πως πάει να σβηστεί.


Είμαστε βαθιά κλονισμένοι. Το κράτος, η δικαιοσύνη, η κοινωνία μας οδηγούν καθημερινά σε συνθηκολογήσεις με την υποκρισία και την αδυναμία τους (ή χειρότερα, την απροθυμία τους) να ανταποκριθούν στις πραγματικές ανάγκες μας και προσβάλλουν την αξιοπρέπεια του καθενός. Στη δουλειά, στο πανεπιστήμιο, στις καθημερινές συναλλαγές. Είμαστε αγανακτισμένοι από την τροπή των πραγμάτων. Είμαστε ταπεινωμένοι, γιατί πάλι λίγα μπορούν να γίνουν που να έχουν πρακτικό αποτέλεσμα.
Πλέον εναπόκειται σε σένα. Να βγεις μπροστά. Στο φως της μέρας και να γιατρέψεις όσο γίνεται την τρωθείσα μας αξιοπρέπεια, να σβήσεις την αδικία και να χαράξεις μια ρωγμή στο ακλόνητο κατεστημένο τού "τίποτα δεν αλλάζει".

Αυτή είναι μια ώρα ευθύνης. Εσένα απέναντι σε εμάς: για την αλήθεια. Εμάς απέναντι σε σένα: για την αλληλεγγύη. Καλό κουράγιο, είμαστε πολλοί.

κάτω από φώτα κόκκινα