Η ιστορική πορεία της ομοσπονδίας ως επιδιωκόμενης πολιτειακής οργάνωσης φαίνεται να φτάνει σε ένα άδοξο τέλος. Παρά το ότι αποτέλεσε την κεντρική έννοια στο μεγάλο λεξικό του Κυπριακού προβλήματος, εντούτοις η αποτυχία να δημιουργηθεί και να λειτουργήσει μια κυπριακή ομοσπονδία οδηγεί στην ανάγκη κριτικής αναθεώρησής της. Είναι σήμερα η ομοσπονδία ένα μοντέλο λύσης που να δίνει ρεαλιστικές προοπτικές για μια λύση; Πολλοί παράγοντες συνηγορούν στο να δοθεί μια αρνητική απάντηση.
Για ένα μεγάλο μέρος της ελληνοκυπριακής κοινωνίας, μια λύση που θα συνεπαγόταν το διαμοιρασμό εδάφους και εξουσίας με τους Τουρκοκύπριους ήταν και εξακολουθεί να είναι ανάθεμα. Η μετάβαση σε ένα άλλο πολιτειακό μόρφωμα που ευαγγελίστηκαν οι εμπνευστές του σχεδίου Ανάν δεν έγινε δεκτή και για αυτόν το λόγο. Ας μην γελιόμαστε: το όποιο σχέδιο ομοσπονδίας, δεν θα αφίσταται ουσιωδώς από αυτό.
Η πορεία του χρόνου από το 1974 κι έπειτα έχει εμπεδώσει ως δυναμική μορφή πολιτικής έκφρασης τον οριστικό διαχωρισμό είτε μέσω διατήρησης του status quo είτε μέσω της διχοτόμησης (συμφωνημένης ή μη). Χωρίς την αναγκαία κοινωνική υποστήριξη, καμιά λύση δεν θα μπορέσει να δημιουργήσει τις συνθήκες σύγκλισης, συνεργασίας και καλοπιστίας ανάμεσα στις πολιτικές ελίτ και τα μέλη των δύο κοινωνιών. Περαιτέρω, οι δεκαετίες αυτεξούσιας διαδρομής και αυτοκυβέρνησης για τις δύο κοινότητες έχουν δημιουργήσει ένα πολιτικό κεκτημένο και για τις δυο πλευρές, το οποίο δύσκολα θα μπορέσει να συγκεραστεί σε ένα νέο σχήμα.
Μετά από τόσα χρόνια, ας είμαστε ειλικρινείς και ευθείς απέναντι στους εαυτούς μας: όσο και αν η επίκληση κόκκινων γραμμών μας χαρίζει ρητορικούς πόντους και τον έπαινο του δήμου και των σοφιστών, οι κόκκινες γραμμές απλούστατα δεν υπάρχουν. Η διευθέτηση του Κυπριακού με μια λύση ομοσπονδίας είναι εξίσου ρεαλιστική προοπτική, όσο και η συνομοσπονδία ή μιας μορφής διχοτόμηση. Οι ίδιες οι συνθήκες του προβλήματος αλλάζουν και, όσο μπανάλ κι αν ακούγεται, ο χρόνος δεν λειτουργεί υπέρ της λύσης ομοσπονδίας.
Τι μένει, λοιπόν; Η συνομοσπονδία φαίνεται να συγκεντρώνει τις προϋποθέσεις μιας έντιμης, οριστικής διευθέτησης με λιγότερες πιθανότητες προστριβών. Από τη μια, ως σχήμα πολιτειακής συγκρότησης θα επιβεβαιώσει τις τέσσερις δεκαετίες αυτοτελούς διακυβέρνησης των δύο κοινοτήτων και από την άλλη θα μειώσει τις αναπόφευκτες προστριβές που εμπεριέχει ο διάχυτος δικοινοτικός χαρακτήρας της όποιας ομοσπονδίας. Με τη διασφάλιση κυκλοφορίας ενός νομίσματος (του ευρώ, εν προκειμένω), την εκπροσώπηση με μία οντότητα και μία ψήφο στους διεθνείς οργανισμούς (και ειδικά στην ΕΕ) και τη διευθέτηση του θέματος της ασφάλειας και άμυνας με τρόπο που να ικανοποιεί τις δύο πλευρές (και να επιλύει τα παρόντα προβλήματα στις σχέσεις ΕΕ-ΝΑΤΟ), δύσκολα θα μπορούσε να αντιταχθεί αντεπιχείρημα στη συνομοσπονδία.
5 σχόλια:
Έλα τώρα ρε Νικόλα. Η κοινωνία που δεν μπορεί να ανεχθεί την ομοσπονδία, δηλαδή την κάποια αυτονόμηση των Τ/Κ μέσα στο κυπριακό κράτος θα ανεχθεί την πιο εκτεταμένη αυτονόμηση στο πλαίσιο μιας ομοσπονδίας συνομσπονδίας; Όπως λέει και ο Στροβολιώτης προτιμούμε να χάσουμε παρά να μοιραστούμε. Το στατους κβο είναι η μοναδική λύση. Έχει και το μπόνους ότι η όποια αναγνώριση των κατοχικών τετελεσμένων θα έρθει από τρίτους, άρα δεν θα φταίμε εμείς.
Νικόλα, ενώ κατανοώ την απογοήτευση σου σε αυτό το πολιτικό κλίμα, είναι ακατανόητη η ηττοπάθεια και άνευ όρων παράδοση στη λογική που περιγράφεις. Μήπως κι εσύ δεν πίστεψες τελικά στην ομοσπονδία; Γιατί αν οι άλλοι δεν την θέλουν είναι δικό τους θέμα, αλλά πάνω απ' όλα ας το θέσουν ανοικτά κι ας προτείνουν συγκεκριμένη λύση, όχι μόνο σε μπλογκς, πηγαδάκια κι ανεπίσημους ψίθυρους σε διπλωμάτες , αλλά ας ζητήσουν την ψήφο του κόσμου στη βάση αυτού του προγράμματος. Εσύ γιατί τους διευκολύνεις; Μήπως συμφωνείς τελικά μαζί τους;
Είναι ο τέταρτος διπλωμάτης σήμερα που άκουσα να λέει ότι είχε συναντήσεις με πολιτικούς παράγοντες [ όχι αμελητέους μάλιστα] που λένε ας ξεχάσουμε την ομοσπονδία, κι ας προσανατολιστούμε στη διχοτόμηση.
Αντί λοιπόν αν αφήνουν υπονοούμενα «δεν θέλει ο λαός» ή «δοκιμάσαμε, αλλά δεν μας βγαίνει»: ας είμαστε πραγματικά ειλικρινείς, όπως εσύ ο ίδιος προτείνεις: αν εγκαταλείπεις την ομοσπονδία, μην επικαλείσαι τους «άλλους». Αυτό το κλαμένο δεν ταιριάζει σε όποιον έχει το θάρρος της γνώμης του. Εσύ το λες ευθαρσώς, αλλά δεν πείθεις για τον απλό λόγο, ότι οδηγείσαι σε ααδιέξοδα.
Αν οι ε/κ δεν δέχονται ομοσπονδία γιατί θεωρείται μεγάλη παραχώρηση, γιατί να δεχθούν συνομοσπονδία; Τι γίνεται με τους τ/κ που είναι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας; Εγώ πάντως δεν δέχομαι μια μονο-κοινοτική χώρα του εθνικού ξεκαθαρίσματος, ούτε νομίζω κι εσύ. Αν πάμε για συνομοσπονδία ή κάποια άλλη μορφή διχοτόμησης, γιατί οι τ/κ να αποποιηθούν της ιθαγένειας και των δικαιωμάτων τους σε αυτό που θα μείνει από την Κυπριακή Δημοκρατία; Πρακτικά θα σημαίνει ότι οι τ/κ θα πρέπει να διατηρήσουν τα δικαιώματα τους στην Κυπριακή Δημοκρατία, ενώ στο άλλο βόρειο μισό οι ε/κ μπορεί να έχουν περιουσίες αλλά χωρίς δικαιώματα. Θα μου πεις μπορεί να γίνει συναινετικά όπως στη Τσεχοσλοβακία. Εδώ λένε ότι ο Χριστόφιας έδωσε «πολλά» και θα συμφωνηθεί να δώσουν έδαφος σε άλλο κράτος στην Κύπρο στο κατεχόμενο βορρά για να α μπει στην ΕΕ; Το αποτέλεσμα θα είναι η διαιώνιση της ντε φάκτο κατάστασης. Άρα συμφωνείς με το προηγούμενο σχολιαστή στη πράξη;
Είναι αδιέξοδη όλη αυτή η πορεία.
Νίκος
Μέχρι πρόσφατα εγκαλούμουν για τις μειωμένες εθνικές αντιστάσεις μου, τώρα για τίθεται υπό αμφισβήτηση η πίστη μου στην ομοσπονδία...Γιατί στη χώρα αυτοί κυκλοφορούν τόσοι μετρητές μη μετρήσιμων ιδιοτήτων;
Επί της ουσίας, θεωρώ οτι πλέον η ομοσπονδία, η συνομοσπονδία, η διχοτόμηση και η "βελτίωση" του status quo (χονδρικά, ταϊβανοποίηση) είναι εξίσου ρεαλιστικές προοπτικές. Η ομοσπονδία δεν αποτελεί θέσφατο, εκτός αν τη βαφτίσουμε ως τέτοιο, αλλά μετά πάει περίπατο η κριτική μας ικανότητα.
Το μόνο αδιέξοδο που βλέπω εγώ είναι τα 50 χρόνια αδιεξόδου στο Κυπριακό - οι 4 προαναφερθείσες προοπτικές έχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Δεν βλέπω τίποτα μεμπτό στο να τις εξετάζουμε. Αποφεύγοντας το απλώς δημιουργούμε τις βάσεις για τη δικαιολογία ότι όταν τα πράγματα θα διαμορφθούν αμετάκλητα ερήμην μας, εμείς θα νομίζουμε πως δεν φταίμε.
Ούτε κι εγώ βλέπω τίποτε μεμπτό, ούτε και θέσφατο. Εγώ πάντως δεν μιλήσα, ούτε και υπονόησα τίποτε περί εθνικών αντιστάσεων, πράγματα που θεωρώ γελοία εξάλλου.
Επι της ουσία ςτης κριτικής μου όμως δεν απάντησες:
1. Αν οι ε/κ δεν δέχονται όπως ισχυρίζεσαι την ομοσπονδία γιατί να δεχθούν την συνομοσπονδία; Το μόνο που θα προτιμήσουν είναι διαιώνιση της παρούσας κατάσταση και πολιτική πίεση στην άλλη πελυρά αναμένοντας "καλύτερη ευκαιρία" κι όχι εξομάλυνση. Τυχόν εγκατάλειψη της ομοσπονδίας, σημαίνει όξυνση του ψυχρού πολέμου.
2. Δεν θα υποστήριζες το διακαίωμα των τ/κ να είναι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας "νότιας Κύπρου", σε περίπτωση διχοτόμησης;
2.
Η εγκατάλειψη της ομοσπονδίας χάριν της συνομοσπονδίας δεν νομίζω πως θα γίνει σε επίπεδο συνθήπατος/ πολιτικής ατζέντας, αλλά επί του περιεχομένου της λύσης. Το τελευταίο, χονδρικά, θα απελευθερώνει τις δύο κοινότητες από τον δικοινοτισμό σε όλα τα επίπεδα εξουσίας και θα καθιστά τη συνεργασία ανάμεσα στις πολιτικές ελίτ αναγκαία μόνο στους τρεις τομείς που αναφέρω στο κείμενο. Το πιο προφανές πλεονέκτημα είναι η έλλειψη πηγών τριβής και εντάσεων και η απελευθέρωση από εξαντλητικώς λεπτομεριακά συνταγματικά κείμενα που επιχειρούν να παγώσουν τον πολιτειακό χρόνο στο τώρα, αλλά δεν μπορούν να προσαρμοστούν στις μελλοντικές εξελίξεις (βλ. Ζυριχικό μοντέλο). Το γιατί θα αποδέχονταν οι Ε/Κ μια τέτοια λύση, εικάζω ότι θα γινόταν ακριβώς λόγω της απόρριψης της ομοσπονδίας: θα επιβεβαίωνε την αυτοκυβέρνηση της κοινότητας, θα διατηρούσε τον διαχωρισμό των κονωνιών και σε συνάρτηση με κάποια εδαφική αναπροσαρμογή, θα έδινε ένα τέλος στο σημερινό status quo.
Όσον αφορά το ερώτημα του καθεστώτος των Τ/Κ ως πολίτων της ΚΔ σε περίπτωση διχοτόμησης, δεν μπορώ να δώσω απάντηση σε αυτό μόνο. Μια συμφωνημένη (και λειτουργική...) διχοτόμηση θα είχε ως συνέπεια την ανταλλαγή περιουσιών, περιορισμένο σχήμα αποζημιώσεων και εθνικά "καθαρές" πολιτειακές οντότητες (λόγω της συνταγματιής αναδιάρθρωσης που κάτι τέτοιο θα συνεπαγόταν). Άρα, η απώλεια της ιδιότητας του πολίτη της ΚΔ για τους Τ/Κ μου φαίνεται αναπόφευκτη σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Δημοσίευση σχολίου