Πριν λίγες μέρες βρέθηκα στον φιλόξενο χώρο του Cine Studio για να παρακολουθήσω την ταινία «Σκιές και Πρόσωπα» του Τουρκοκύπριου Dervis Zaim. Η ταινία πραγματεύεται τις δικοινοτικές συγκρούσεις μέσα από την ιστορία μιας έφηβης Τουρκοκύπριας. Παρακολουθώντας την εκδίωξη της ίδιας και του πατέρα της από το χωριό της, τον αγωνιώδη χωρισμό τους και τα τραγικά γεγονότα που ξετυλίγονται γύρω τους, ο Zaim αφηγείται έντιμα και ανθρώπινα μια ιστορία, που αφορά την πιο σκοτεινή περίοδο της μετανεξαρτησιακής περιόδου. Έντιμα επειδή αποφεύγει τον ιστορικό διδακτισμό και τον ηθικισμό που συχνά αρθρώνεται από τον μειοψηφικό και πολλές φορές περιθωριακό mainstream επαναπροσεγγιστικό λόγο. Ανθρώπινα γιατί ξεδιπλώνει στην οθόνη τη δυνατότητα του κάθε ανθρώπου να τελέσει το Κακό, αλλά και να τολμήσει την υπέρβαση πέρα από τις κατασκευασμένες ταυτότητες, μακριά από τις συντριπτικές νόρμες που επιβάλλουν οι συλλογικότητες.
Βλέποντας την ταινία, θυμήθηκα την ομορφιά της κυπριακής γης: χωράφια με κριθάρι, ξερό χώμα, θάλασσα, ξερό φως στις ελιές και τις τερατσιές που επιμένουν πάνω στον ρότσο τους. Καθώς οι ήρωες της ταινίας σύρονταν στη δίνη της σύγκρουσης ή γίνονταν συνειδητά μέρος του προβλήματος, σκέφτηκα ότι ανήκω σε μια γενιά που στα σχολικά της χρόνια διδάχθηκε μόνο τρεις γραμμές για το 1963 και ό,τι το ακολούθησε. Η τρισχιλιετής ελληνική παρουσία στο νησί έχει κενή σελίδα, ή στην καλύτερη περίπτωση, βιαστικά μισόλογα για την περίοδο αυτή. Μια ένοχη σιωπή μας καλύπτει…
Αν και η ταινία έχει πολλαπλές αναγνώσεις, το ζήτημα των αγνοουμένων ήταν αυτό που παίδεψε τη σκέψη μου για ώρα μετά την ταινία. Οι δικαστικές αποφάσεις, οι οργανώσεις των συγγενών, ο μικροπολιτικός χειρισμός του ζητήματος των Ελληνοκύπριων και Τουρκοκύπριων αγνοουμένων και άλλα που μπορούν να κάνουν την απαρίθμηση μακρά, κατατείνουν στο ότι πρέπει να βρεθεί μια οριστική, ανθρώπινη και έντιμη λύση στο ζήτημα αυτό. Οι κρατικές γραφειοκρατίες, τα προσωπικά συμφέροντα, η κοινοτική υπόληψη και το φορτίο δεκαετιών διαστρεβλωμένης ιστορίας αποτελούν παράγοντες ικανούς να καταστρέψουν την προοπτική της αλήθειας.
Σήμερα, η πιο πρόσφορη και ελπιδοφόρα προοπτική για να ξεπεραστούν τα προβλήματα που τίθενται είναι η συγκρότηση μιας επιτροπής αλήθειας για το ζήτημα των αγνοουμένων κατά τα πρότυπα άλλων χωρών που αντιμετώπισαν ανάλογα προβλήματα στο παρελθόν. Η σύνθεσή της μπορεί να περιλαμβάνει μέλη και των δύο κοινοτήτων, μαζί με προσωπικότητες από το διεθνές στερέωμα που θα έχουν εμπειρία και γνώση σε ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η επιτροπή θα πρέπει να έχει ευρείες εξουσίες κλήτευσης μαρτύρων, πρόσβασης σε έγγραφα και διεξαγωγής ερευνών με σκοπό να διαλευκάνει όσο το δυνατόν περισσότερες ατομικές περιπτώσεις και από αυτές να συγκροτήσει μια ιστορική αλήθεια. Οι λεπτομέρειες ενός τέτοιου εγχειρήματος δεν μπορούν να αποτυπωθούν στον λίγο χώρο του άρθρου.
Οι συστημικές λύσεις δεν προσφέρουν πια τίποτα και οι νομικιστικές φοβίες και ενστάσεις δίνουν άλλοθι για το οριστικό θάψιμο κάθε προσδοκίας των συγγενών των αγνοουμένων και των κοινωνιών μας. Απομένει πια να υπάρξει μια σοβαρή πολιτική πρόταση και προσέγγιση στο ζήτημα. Μπορούμε; Σίγουρα ναι. Θέλουμε; Εξαρτάται από το αν μας βολεύει να ζούμε με σκιές ή με πρόσωπα.
1 σχόλιο:
Δεν θα σχολιάσω το θέμα της παιδείας γιατί εννα μείνουμε δαμέ.... Αν δεν είχες έναν δάσκαλο ή καθηγητή με λίην παραπάνω όρεξη το βιβλίο που έγραφεν "Ιστοριά της Κύπρου" ποττέ εν το άνοιες. 'Ηταν κάτι δευτερεύων που ήταν στην ύλη να γίνει "αν υπήρχε χρόνος".
Επιτροπή αλήθειας κατά τα πρότυπα π.χ. της Ν. Αφρικής χρειάζεται για όλη την περίοδο που το 1950 και μετά. Ενόσω σκουπίζουμε την σύγχρονη ιστορία του τόπου που ζούμε κάτω που το χαλί τζαι ζούμε ακόμα με τον Περικλή τζαι το Βυζάντιο καταδικάζουμε τον εαυτό μας σε επιτόπου βήμα, κολλημένοι σε επιλεκτικές στιγμές του παρελθόντος
Δημοσίευση σχολίου