«Ευρωπαϊκή λύση» και περιουσιακό

Η ελληνοκυπριακή πολιτική σκήνη κυριαρχείται από το 2004 και έπειτα από τη ρητορική της «ευρωπαϊκής λύσης», η οποία παρουσιάζεται ως ένα συμπαγές σύστημα αξιών και μέτρων έναντι των οποίων οι προτάσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς (αλλά και η όποια συμφωνία επίλυσης) πρέπει να συμμορφώνονται. Αν και μέχρι σήμερα δεν έχει αρθρωθεί ένας πλήρης και πειστικός λόγος που να οριοθετεί το βάθος και τη δυναμική της «ευρωπαϊκής λύσης», εντούτοις η φράση δεν παύει να επαναλαμβάνεται ως ένα mantra που εξάπτει το συλλογικό φαντασιακό μεγάλης μερίδας της ελληνοκυπριακής πλευράς, το οποίο θα ξορκίσει τις δυσκολίες και τη δυσοίωνη προοπτική επίλυσης που προκύπτουν από τα σημερινά δεδομένα των διεθνών ισορροπιών.

Σε σχέση με το πολύπλοκο ζήτημα του περιουσιακού, η «ευρωπαϊκή λύση» ευαγγελίζεται το δικαίωμα της πλήρους και ανεξαίρετης επιστροφής των περιουσιών στους νόμιμους ιδιοκτήτες τους. Στη βάση της επιχειρηματολογίας βρίσκονται οι αρχές της Ε.Ε., ανάμεσα τους και ο σεβασμός στα ανθρώπινα δικαώματα. Η έννοια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παρουσιάζεται έτσι ως η έννοια που συνδέει την δικαιοταξία της ΕΕ, και κατ’ επέκταση του ΔΕΚ, με αυτή του ΕΔΑΔ. Ο κύκλος του επιχειρήματος κλείνει με την επίκληση του σεβασμού του δικαιώματος στην περιουσία και την υποχρέωση απόδοσης των ελληνοκυπριακών περιουσιών στους νόμιμους ιδιοκτήτες τους. Διαφορετική κατάληξη δεν θα ανταποκρίνεται στα ευρωπαϊκά σταθμά. Η δύναμη του επιχειρήματος έγκειται στην απλότητα (αν όχι την απλοϊκότητα) της συλλογιστικής του, η οποία ωστόσο αγνοεί τις πολυεπίπεδες διαβαθμίσεις που περιέχονται στην κατοχύρωση και προστασία του δικαιώματος στην περιουσία, αλλά και ευρύτερα στη δυνατότητα της ευρωπαϊκής πολιτικής και δικαιικής τάξης να προσαρμοστεί σε εξαιρέσεις από το κεκτημένο που ενδεχομένως να φέρει μια μελλοντική λύση. Μια απλή ανάγνωση των διεθνών συμβάσεων θα ήταν αρκετή...


Οι πρόσφατες αποφάσεις του ΕΔΑΔ, αλλά και η παράλειψη του ΔΕΚ να θέσει την υπόθεση Όραμς στον πολιτικό της χωροχρόνο, είναι απτές αποδείξεις για τις πιο πάνω σκέψεις. Στον ευρύτερο ορίζοντα των πολιτικών επιλογών, δεν μπορεί παρά να διαπιστωθεί ότι η ρητορική της «ευρωπαϊκής λύσης» είναι εξόχως προβληματική από δύο τουλάχιστον σκοπιές. Από τη μια, αδυνατεί να συλλάβει το εύρος των πολιτικών και νομικών επιλογών που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στον ευρωπαϊκό χώρο, διατυπώνοντας την ίδια στιγμή ένα σύνθημα που επικαλείται καταχρηστικά ένα σύστημα αρχών και αξιών. Από την άλλη, αν ιδωθεί στις ορθές του διαστάσεις, μέσα και από τις ερμηνείες των δυο δικαστηρίων στις πρόσφατες υποθέσεις Δημόπουλος, Ασπρόφτας, Πετρακίδου και Όραμς, τότε η πολιτική δυναμική του είναι πλέον προβληματική για την ελληνοκυπριακή πλευρά.

Εν κατακλείδι: την επομένη της έκδοσης της απόφασης στην Όραμς, ο δικηγόρος του κ. Αποστολίδη δήλωσε: “The party is over”, αναφερόμενος στο ξεπούλημα των ελληνοκυπριακών περιουσιών στα κατεχόμενα. Ενδεχομένως η δήλωση να ήταν ορθή, αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να κηρύξουμε και το τέλος του μύθου ότι το Κυπριακό είναι ένα νομικό πρόβλημα που θα λυθεί στις αίθουσες των δικαστηρίων, πόσω δε μάλλον με ψευδεπίγραφα συνθήματα.

Η στήλη θα αποδομήσει τα επιχειρήματα των υποστηρικτών της «ευρωπαϊκής λύσης» για το θέμα της σταθμισμένης ψήφου την επόμενη εβδομάδα.