Αλλαγή! (έστω, κάποτε)

Όποτε ξεσπάει ένα σκάνδαλο, όταν μπαίνουμε σε προεκλογική περίοδο, όταν γίνονται οι διορισμοί, έχω μια αρρωστημένη περιέργεια να διαβάζω τα βιογραφικά σημειώματα των δημοσίων προσώπων. Είναι βέβαιο ότι ένα βιογραφικό δεν αποδίδει την πλήρη εικόνα για τις ικανότητες και τη δυναμική που μπορεί να έχει ένα άτομο. Συγκεντρώνει όμως κάποιες βασικές πληροφορίες που μπορούν να αποτελέσουν απόδειξη για το αν το άτομο αυτό έχει ή όχι το υπόβαθρο για να ανταποκριθεί στις ανάγκες μιας θέσης, ενός αξιώματος.

Δεν είναι η πρώτη φορά που γινόμαστε μάρτυρες της παλιάς “καλής” πρακτικής του εκάστοτε φορέα της εκτελεστικής εξουσίας. Αναφέρομαι στους διορισμούς που ο κάθε Πρόεδρος της Δημοκρατίας δύναται να κάνει σε αρχές και οργανισμούς που ασκούν καθοριστική και δημόσια εξουσία. Αν και υποψιάζομαι ότι η μεροληψία και ο νεποτισμός έχουν αποτελέσει σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό μέρος της διαδικασίας από καταβολής του κράτους μας, έχω την άποψη ότι με την ένταξη μας στην ΕΕ και την ανάγκη να ανταποκρινόμαστε σε μια πλειάδα συμβατικών υποχρεώσεων απαιτεί την οριστική εκρίζωση αυτού του τρόπου διορισμού.

Δυστυχώς, μαζί με τα προαναφερθέντα χαρακτηριστικά, έχουμε δει διαχρονικά την ανακύκλωση των ίδιων ατόμων σε καίριες δημόσιες θέσεις. Το σύστημα εξουσίας έχει θέσει τις δικλείδες ασφαλείας, ώστε να μπορεί να ελέγχει σχεδόν απόλυτα τη σύνθεση της εξουσιαστικής ελίτ του τόπου. Μια από τις συνέπειες είναι να στελεχώνονται διάφοροι οργανισμοί από ανθρώπους που ούτε τα ακαδημαϊκά προσόντα κατέχουν, ούτε τις γνώσεις και την εμπειρία για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις για την εύρυθμη, παραγωγική και αποτελεσματική λειτουργία τους.  Το κόστος είναι πολλαπλό: χρηματικό, πολιτικό, κοινωνικό. Κυρίως οδηγεί στον ευτελισμό της λειτουργίας του lato sensu δημόσιου τομέα. Πότε και πως θα σταματήσει αυτή η κοροϊδία;

Η ύπαρξη ενός αναχρονιστικού συστήματος διορισμών που ανάγεται στη δεκαετία του 1960 δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τις ανάγκες του κράτους μας στον 21^ο αιώνα. Την ώρα που οι φίλοι, υποστηρικτές και πειθήνιοι yesmen απολαμβάνουν βασιλικά προνόμια και μεταχείριση, νέοι επιστήμονες και έμπειροι τεχνοκράτες αποκλείονται συστηματικά από το να ενταχθούν στο μηχανισμό λειτουργίας των αναφερόμενων οργανισμών. Μακριά από ηθικισμούς, δεν ισχυρίζομαι ότι αυτοί θα ήταν η πανάκεια και το πνεύμα κάθαρσης. Ωστόσο, στοιχειώδης λογική απαιτεί ότι κάθε θέση ευθύνης, συνεπάγεται και ουσιαστικά προσόντα. Τη στιγμή που στον ιδιωτικό τομέα ο ανταγωνισμός γίνεται και στη βάση κάποιων κριτηρίων, δεν υπάρχει κανένας λόγος να διατηρείται ένα σύστημα αναξιοκρατίας και ευνοιοκρατίας στη σφαίρα των δημοσίων πραγμάτων.

Αντί των μικροεκβιασμών που ανταλάσσονται στο πολιτικό παιχνίδι με αφορμή την προεδρία της Βουλής, καλό θα ήταν να διορθώναμε αυτή τη διαρκή στρέβλωση. Αποκέντρωση του συστήματος διορισμών, αξιοκρατικά κριτήρια για τα μέλη των δημοσιών οργανισμών, λογοδοσία ενώπιον της Βουλής, απεμπλοκή από το προεδρικό σύστημα διορισμών, σοβαρές ποινές για τη συστηματική παραγνώριση του δεδικασμένου των αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστηρίου, μετρήσιμα κριτήρια αποδοτικότητας, τερματισμός στα κομματικά “χαρτάκια”. Ιδέες και άνθρωποι υπάρχουν. Θέληση για απαλλαγή από το “εδώ είναι Κύπρος και δεν γίνονται έτσι τα πράγματα”;