Α-ΚΚΕ-Λ

-->

Η πρόσφατη δήλωση του γενικού γραμματέα του ΑΚΕΛ για το ενδεχόμενο εξέτασης της εξόδου της Κύπρου από το ευρώ ήταν αντάξια του μονολιθικού πείσματος στο οποίο μας έχει συνηθίσει το ΚΚΕ. Βγαλμένη από το βιβλίο με τις πιο βαρετές κομουνιστικές ατάκες, η δήλωση αυτή μαζί με την υπενθύμιση της πάγιας θέσης του ΑΚΕΛ για την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα διεκδικήσει επάξια το βραβείο της πολιτικής πατάτας της χρονιάς.

Στο ουσιαστικό κομμάτι της, το ΑΚΕΛ μας υπενθύμισε ότι πρέπει να το θεωρούμε ακόμα κόμμα αντιευρωπαϊκό ή έστω ευρωσκεπτικιστικό και ότι η αναθεώρηση της θέσης του υπόκειτο σε δύο όρους: την προώθηση της λύσης του κυπριακού προβλήματος και την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Η ειρωνεία (ή ο εμπαιγμός της νοημοσύνης μας) ωστόσο βρίσκεται στο ότι το 2004 το ΑΚΕΛ κοιμήθηκε με το ΝΑΙ και ξύπνησε με το ΟΧΙ και ετοιμάζεται να παραδώσει την κυπριακή οικονομία σε κατάσταση 1974.

Ειδικά για το θέμα του ευρώ, το ΑΚΕΛ κουβαλά ήδη μια πρόσφατη λανθασμένη εκτίμηση αναφορικά με τη χρονιά ένταξης σε αυτό και τη διαφωνία που είχε με τον Τ. Παπαδόπουλο. Η προειδοποίηση περί της εξόδου από το ευρώ αν το μνημόνιο μας πέσει βαρύ, προδίδει έναν ασυγχώρητο παιδαριώδη εγωισμό και μια έλλειψη υπευθυνότητας για τη διαχείριση σοβαρών προβλημάτων. Απέναντι στην κρίσιμη κατάσταση της οικονομίας, το ΑΚΕΛ αντί να αρθρώσει πειστικό λόγο όχι για το νόμισμα και την παραμονή σε αυτό, αλλά για τις νομισματικές και οικονομικές πολιτικές που το συνοδεύουν, επέλεξε την απόδραση από την πραγματικότητα. Παλιά μου τέχνη κόσκινο, δυστυχώς, για το κόμμα που υπό το βάρος των κρίσιμων διλημμάτων και συγκυριών έχει κάνει λάθος σε όλες του τις επιλογές τα τελευταία δέκα χρόνια, χαντακώνοντας τον τόπο χάριν της κομματικής ακεραιότητας.

Η σημερινή κατάσταση της Κύπρου οφείλεται κατά ένα μεγάλο μέρος της στην ανεπάρκεια του ΑΚΕΛ και του πολιτικού του προσωπικού να αναλάβουν την ευθύνη για τη σοβαρή δουλειά που ονομάζεται διακυβέρνηση. Το χειρότερο είναι ότι διανύει τους τελευταίους μήνες του προτιμώντας να ασκεί αντιπολίτευση στον ίδιο του τον εαυτό, παρά να προβεί σε μια ύστατη θετική πράξη. Αντ’ αυτού διακινεί καθημερινά τις ανοησίες για τον απλό άνθρωπο, τον απλό εργαζόμενο, τον κοσμάκη, τις μεταλλάξεις, τις διαστρεβλώσεις και άλλους συμπαθητικούς βερμπαλισμούς.

Κι αν ακόμα διαφωνεί κανείς με την ουσία αυτής της κριτικής, προκαλεί απορία η έλλειψη πολιτικού αισθητηρίου. Μόνο ένα πολιτικό βλίτο δεν θα ανέμενε αντιδράσεις σε αυτή τη δήλωση, που θα πρέπει να καταγραφεί ως ένας μνημειώδης ορισμός του πολιτικού timing. Ο Σταύρος Μαλάς θα χρεωθεί αναπόφευκτα, μαζί με όλα τα άλλα κυβερνητικά βαρίδια, και αυτή τη δήλωση. Πολιτική αυτοχειρία ή ασύγγνωστο lapsus linguae; Λίγη σημασία έχει. Το ΑΚΕΛ ετοιμάζεται να πάει εκεί που του αξίζει, δηλαδή στην αντιπολίτευση και να μας παραδώσει εκεί που δεν μας αξίζει, δηλαδή στα κρατικοδίαιτα λαμόγια του ΔΗΚΟ. Θα μου πείτε ότι αυτό φαντάζει πταίσμα μπροστά στο ότι δεν δίστασε να νεκραναστήσει τον γιωρκατζισμό...

Ατάκτως ερριμμένα

-->

Δύο από τις λάμπες του φωτιστικού στο ταβάνι έχουν καεί. Έχω ανοίξει τα μάτια πριν τρία δευτερόλεπτα ή πριν τρία λεπτά - δεν ξέρω. Κοιτώ γύρω μου: ένα γραφείο, το κόκκινο λαμπάκι της τηλεόρασης, ένα θαμπό και αρρωστημένο φως μπαίνει από την άκρη της κουρτίνας, μια βαλίτσα με πουκάμισα, εσώρουχα και προσωπικά αντικείμενα. Δεν είμαι βέβαιος τι ώρα είναι. Λευκά σεντόνια, μαλακά μαξιλάρια, μυρωδιά απορρυπαντικού και σκονισμένης μοκέτας. Έχω ξαναδεί αυτό μέρος, έχω ξανάρθει. Με άλλη διαρρύθμιση, κάπου αλλού, πρόσφατα και πριν χρόνια. Για μια στιγμή προσπαθώ να ανασυγκροτηθώ, να θυμηθώ. Πού είμαι, τι μέρα είναι, γιατί είμαι εδώ. Η μια πληροφορία φέρνει την άλλη σαν ένα από εκείνα τα τεράστια ντόμινο που πέφτουν σε δευτερόλεπτα, σαν φράγμα που σπάει. Άλλο ένα ξενοδοχείο, με τα ίδια βασικά χρειώδη, με έναν τόνο πολυτέλειας εδώ κι εκεί, με τρεις μπίρες, δύο είδη νερό και πατατάκια στο mini bar. Ανακάθομαι, τρίβω το πρόσωπό μου, νιώθω τους μύες μου να ξυπνούν. Να ‘μαι πάλι εδώ, στο ρόλο του αν-οικειοθελούς ταξιδιώτη.

Στα ταξίδια βρίσκεται ξανά ο χαμένος χρόνος, τις ώρες που η μπαταρία τελειώνει, «ο διαθέσιμος χρόνος σας στο ίντερνετ έχει εξαντληθεί», με περιμένουν όσα έχω ιεραρχήσει για μετά, όσα έσπρωξα για πιο ύστερα, συναισθήματα και σκέψεις της αναβολής κτυπούν την πόρτα, σαν επίμονοι ιεχωβάδες, υπόσχονται (σ)τη διαφορετική θεώρηση της ζωής, σε ένα αλλιώτικο "γιατί". Είναι η ευκαιρία μου να φτιάξω ιστορίες για το ποιος έμεινε πριν από μένα στο δωμάτιο, την ιστορία του, την οικογένειά του, τις αδυναμίες του. Ίσως να είναι παράλληλοι εαυτοί. Ύστερα, πάλι, ανακαλώ συζητήσεις, ιδέες, χωρισμούς, λόγια βαριά και εικόνες πάθους, όλο αυτό το ποτάμι που κύλησε μέσα από τα δάκτυλά μου και προσπαθώ να το ερμηνεύσω, να το κάνω να βγάζει νόημα. Μα οι προσωπικοί χάρτες, οι φτιαγμένοι από αποκόμματα αναμνήσεων είναι λανθασμένοι κάθε φορά. Κι έτσι, αναρωτιέμαι μερικές φορές, αν μετατρέπομαι σιγά-σιγά σε έναν από αυτούς τους χαρτογιακάδες, τους ευνούχους της γραφειοκρατίας και τους υποτακτικούς της κρατικής ιεραρχίας, που ζουν για τη σκόνη των φακέλων και για να συμπληρώνουν αριθμούς πρωτοκόλλου. Δεν ήμουν φτιαγμένος για αυτό: όλη αυτή η προσπάθεια, η αγωνία και η προσδοκία κάπου αλλού πρέπει να βγάζει. Τουλάχιστον αυτό ελπίζω...

O Νικόλας Κυριάκου θα ήθελε να είναι ένας ανήσυχος κυνηγός απ' τη γενιά των ηρώων.

Ποινικοποίηση τώρα!

Ποινικοποίηση, ποινικοποίηση, ποινικοποίηση. Αυτή φαίνεται να είναι η τάση της νομικής μόδας στις μέρες μας. Η τελευταία εισήγηση που κυκλοφορεί αφορά την ποινικοποίηση της αμέλειας που έχει καταστροφικά αποτελέσματα για τη χώρα. Για όσους δυσκολεύονται να διαβάσουν το αποκρυπτογραφημένο μήνυμα, η κλείδα είναι το Μαρί. Στην υστερία που επικράτησε μετά την έκρηξη, το αίσθημα δικαίου, η κοινή γνώμη και διάφορα άλλα αόριστα και ακατάλληλα εργαλεία καθόρισαν τον, ας τον πούμε, διάλογο για τις ευθύνες του καθενός. Τι να είναι αυτό όμως που σπρώχνει μια κοινωνία να επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής του ποινικού της κώδικα; 

Χωρίς να ιεραρχούνται οι λόγοι, θα μπορούσε να πει κανείς ότι η δίψα του κοινού για ανταπόδοση δίνει τον τόνο. Οι αντιδράσεις που ακολούθησαν το Μαρί, με τη συνεπικουρία των ΜΜΕ, δημιούργησαν μια ατμόσφαιρα όπου κάθε απόπειρα να στοχαστείς και να μιλήσεις νηφάλια και συγκροτημένα πνιγόταν στα απόνερα της οργής. Ο καθένας κουβάλησε μια δική του αλήθεια, πιανόταν από μια λεπτομέρεια των γεγονότων που επιβεβαίωνε την προσέγγισή του και απέρριπτε κάθε αμφιβολία ή ερώτηση. Αναρωτιέμαι αν έχουμε προχωρήσει και πολύ από τον καιρό που η βασική δικαιϊκή αρχή ήταν το «οφαλμός αντί οφθαλμού».

Ένας δεύτερος λόγος είναι η λανθασμένη πεποίθηση ότι η ποινικοποίηση της όποιας συμπεριφοράς ή πράξης θα μπορούσε να εξασφαλίσει ότι δεν θα υπάρξουν παραβατικά φαινόμενα. Με άλλα λόγια, η διαρκής ποινικοποίηση εδράζεται στην αναπόδεικτη θέση ότι ο διαρκής και έντονος κατασταλτικός έλεγχος μπορεί να φέρει (δραστικά) αποτελέσματα. Η θέση υποκρύπτει, επίσης, μια μεγάλη παραδοχή αποτυχίας: αν η πρώτη αντίδραση μιας πολιτείας ή ενός πολιτικού συστήματος είναι η προσφυγή στον ποινικό έλεγχο, αυτό σημαίνει ότι έχει χαθεί η ευκαιρία για την πρόληψη και για τη διαμόρφωση τέτοιων συνθηκών, πολιτικών και απόψεων, που θα απέτρεπαν ή θα μείωναν την ανάγκη για προσφυγή στην καταστολή.

Ψιλά γράμματα, θα μου πείτε, όταν οι προτάσεις αυτού του είδους ελαύνονται από προφανή πολιτικά κίνητρα και σκοπό έχουν να αποπροσανατολίσουν τη συζήτηση, υπό την επίφαση ότι «κοιτάξτε, εμείς έχουμε προτάσεις». Οι προτάσεις αυτές είναι ωστόσο αλυσιτελείς για τους λόγους που εξηγήθηκαν στις πιο πάνω παραγράφους, και ενδεχομένως και για άλλους που θα μπορούσαν να προστεθούν σε αυτές. Προς το παρόν, η πρόταση δείχνει την επιφανειακή αντίληψη που διακρίνει τους παίκτες του πολιτικού μας συστήματος και την έλλειψη απαντήσεων εκ μέρους του. Όχι απρόσμενα θα έλεγα, αφού το ίδιο είναι συστατικό κομμάτι της κρίσης των καιρών μας.

Αποχαιρετισμός στο καλοκαίρι

Το καλοκαίρι έφυγε - σαν μπαλόνι πια μοιάζει, που ξεφούσκωσε γοργά και τώρα απομένει μικρό και ζαρωμένο, δίπλα σε ό,τι κουβάλησαν οι μήνες αυτοί. Οι ψηλές θερμοκρασίες μας τυραννούν ακόμα σε αυτή τη λωρίδα γης, χωρίς να νοιάζονται και πολύ για τα χρονικά σύνορα των μηνών. Αυτά είναι κανόνες των ανθρώπων που δεν υπακούν στις ρυθμικές ανάσες της γης. Τα βράδια, ωστόσο, οι αέρηδες της Λευκωσίας επιστρέφουν δριμείς, στις 19:43 ακριβώς, σφαλίζοντας απότομα τα ξεχασμένα παράθυρα και παρασέρνοντας τα απομεινάρια της μέρας. Ποιος ακούει τα βήματα της Περσεφόνης που κινά για τη θητεία της στου κάτω κόσμου τα πουλιά και τα παγώνια; Στο μεσοδιάστημα πολλών πραγμάτων, οι αναμνήσεις και οι αισθήσεις του Αυγούστου παλεύουν να μην σβηστούν από όσα άφησες πίσω φεύγοντας: προθεσμίες, συναντήσεις, υποχρεώσεις που είχες σπρώξει για πιο μετά - μόνο που το "μετά" είναι "τώρα" και αυτό το "τώρα" δεν χωράει περισσότερα "μετά". Οι καθημερινές μικροαγωνίες και τα ανόητα άγχη σε περιμένουν σαν τους αξιωματικούς υπηρεσίας στην πύλη του στρατοπέδου. Επιστρέφοντας σου τρίβονται στη μούρη όλα τα κλισέ για καλό χειμώνα, για τις μπαταρίες που γέμισαν, για τα κεφάλια που τώρα μπαίνουν μέσα. Αυτά δύσκολα και άκεφα τα αντιπαλεύεις, ειδικά αν το μυαλό σου φεύγει διαρκώς σε μια παραλία, στην αλμύρα που αφήνει λευκές γραμμές στο δέρμα, στο σκηνικό ενός γάμου με φόντο το Αιγαίο και το αντιφέγγισμα του ήλιου στις προσόψεις των σπιτιών της Χώρας. Ίσως ο παράδεισος να είναι φτιαγμένος και από αυτά τα ελληνικά υλικά, τις εικόνες που σε πλημμυρίζουν σε αυτόν τον όμορφο τόπο. Μα όπως λέει και η αμόρφωτη γιαγιά μου: "Ούτε στον παράδεισο μόνος, παιδάκι μου". Να μια συμβουλή που αξίζει να ακούσει κανείς για να ξεφύγει από τον μονήρη εαυτό. Προς το παρόν στις αποθήκες του μυαλού ταξινομούνται τα ήσυχα ηλιοβασιλέματα, τα δροσερά νερά, η μυρωδιά απ’ τον πλάτανο, το τερέτισμα των γρύλλων, οι ευχές με μπίρες, ούζα και τσίπουρα, τα ξενύχτια μέχρι το ξημέρωμα, ο ύπνος του μεσημεριού στην παραλία. Δίπλα τους είναι οι υποσχέσεις που δώσαμε, σε όχι και τόσο νηφάλια κατάσταση, πως θα ξαναβρεθούμε σύντομα, πως δεν θα χαθούμε, λες και μπορούμε να παρατείνουμε τη στιγμή και τα λόγια που είπαμε, υπό το κράτος του συναισθηματισμού και της πανάρχαιας έλξης της πανσελήνου, ελπίζοντας μάταια ότι θα ξεγελάσουμε τον καιρό. Όπως και να ’χει, το ξέρω πια καλά: την άνοιξη θα ανθίσουμε ξανά...

Ο Νικόλας Κυριάκου θα έγραφε κάποτε ένα ποίημα με τον τίτλο «Δισταγμός». Ωστόσο...

Ανείπωτες αλήθειες

Ίσως και να είμαι εμμονικός με τις διαρκείς επιστροφές μου στο θέμα των αγνοουμένων, αλλά η αλήθεια είναι ότι οι αφορμές δεν λείπουν. Αυτή τη φορά η αφορμή είναι η διεθνής μέρα για τους αγνοούμενους και εξαφανισμένους που τιμάται στις 30 Αυγούστου κάθε χρονιά. Η κυπριακή ειδησεογραφία έχει πολλές φορές θέματα που σχετίζονται με αυτή την πλευρά του Κυπριακού προβλήματος.

Παραδόξως, ενώ για δεκαετίες οι αγνοούμενοι ήταν αντικείμενο μιας αισχρής πολιτικοποίησης και από τις δύο πλευρές, παρατηρείται τα τελευταία χρόνια μια αλλαγή στην αντιμετώπιση του θέματος. Με την επιμονή λίγων «τρελών» το θέμα παραμένει στην επικαιρότητα, ιστορίες αγνοουμένων και από τις δύο πλευρές δημοσιεύονται στις εφημερίδες, κάποιες οικογένειες έχουν την πικρή τύχη να παραλάβουν τα λείψανα του αγαπημένου τους προσώπου και να κάνουν μια κηδεία, όπως ορίζουν οι θρησκευτικές τους πεποιθήσεις. Κατά μια έννοια, η αγωνία τόσων χρόνων φτάνει στο τέλος της και οι άνθρωποι αυτοί έχουν την ευκαιρία να διαχειριστούν το τραύμα τους, ξέροντας τη μοίρα του πατέρα, του αδελφού, του συντρόφου. Μετριάζεται όμως ο πόνος της απώλειας; Μπορεί κάποιος να κλείσει την πόρτα πίσω του, μετά από δεκαετίες αναμονής κι αφού τόσες ζωές σημαδεύτηκαν από το γεγονός της εξαφάνισης; Δύσκολες ερωτήσεις, που ψηλαφούν το βάσανο χιλιάδων ανθρώπων. Που αφού έγιναν για χρόνια παντιέρα και εύκολα λόγια στα στόματα των πολιτικάντηδων, απέμειναν σήμερα με το βαρύ φορτίο της δικής τους ιστορίας.

Εδώ και λίγα χρόνια κυκλοφορεί η ιδέα μιας επιτροπής αλήθειας για την Κύπρο, στα πρότυπα παρόμοιων επιτροπών σε άλλες χώρες που βίωσαν το ίδιο φαινόμενο. Για τα μέτρα της Κύπρου, αυτό ίσως να είναι ανέφικτο για διάφορους λόγους που δεν θα με απασχολήσουν εδώ. Ένα σημαντικό, ωστόσο, στοιχείο της διαδικασίας αυτών των επιτροπών είναι η δυνατότητα που δίδεται στους οικείους των αγνοουμένων να πουν τη δική τους αλήθεια, να μιλήσουν για τον ίδιο τον αγνοούμενο, να πουν στην κοινωνία τους τις συνέπειες του να ζεις με μια διαρκή απορία, με μια κρυφή ελπίδα.

Ακόμα και αν η ιδέα μιας επιτροπής αλήθειας ακούγεται ρομαντική, ιδεαλιστική και εκτός της ιδιάζουσας συγκυρίας των πολιτικών πραγμάτων της Κύπρου, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει τίποτα άλλο να γίνει. Το παράδειγμα άλλων χωρών είναι και πάλι διδακτικό και δεν χρειάζεται να επινοήσουμε τον τροχό – αρκεί να υπάρχει πολιτική πρόθεση. Το καίριο ερώτημα είναι πώς μπορούμε να δώσουμε την ευκαιρία στους ανθρώπους, και όχι στους πολιτικούς, στους θεσμούς και στους μηχανισμούς, την ευκαιρία να πουν τη δική τους αλήθεια. Ο τρόπος είναι να καταγραφούν οι προσωπικές ιστορίες των αγνοουμένων, μερικές φωτογραφίες και οι μαρτυρίες των οικογενειών και φίλων τους. Και αυτά να καταστούν προσβάσιμα μέσω μιας ιστοσελίδας, μιας έντυπης έκδοσης και της ετοιμασίας εκπαιδευτικού υλικού. Ειδικά για το τελευταίο, μια πρόσφατη έκδοση του Ομίλου Ιστορικού Διαλόγου και Έρευνας δείχνει τον δρόμο. Μαζί με το δικαίωμα στην αλήθεια, οι οικογένειες, αλλά και όσοι νοιάζονται, έχουμε το δικαίωμα στη διατήρηση της μνήμης.